عمارت دهدشتی بوشهر | موزه تاریخ پزشکی خلیج فارس

عمارت دهدشتی بوشهر از دیدنی های جنوب ایران است و از خانه‌های قاجاری بسیار جذاب کشورمان به شمار می‌رود. با دیدن عکس های عمارت دهدشتی بوشهر می‌توان به زیبایی‌های این بنای تاریخی پی برد و همین که از ویژگی‌هایش بدانید بازدید از آن برای‌تان جذاب‌تر هم می‌شود. کافیست از اهالی بوشهر بپرسید که عمارت دهدشتی کجاست؟ تا شما را به محله قدیمی کوتی راهنمایی کنند و آدرس دقیق خانه را به شما بدهند. کارناوال هم راهی این شهر شده تا شما را بیشتر با این جاذبه تاریخی آشنا سازد. همراه‌مان باشید...

چرا عمارت دهدشتی بوشهر؟

• بنایی خاص با سبکی متفاوت در محله قدیمی بوشهر است.
• موزه تاریخ پزشکی خلیج فارس (دومین موزه ایران در زمینه طب) در این عمارت قرار دارد.
• دسترسی به آن آسان و بازدیدش رایگان است.
• یادرگاری ارزشمند از دوره قاجار به شمار می‌رود.
• جاذبه‌های تاریخی دیگری در اطراف آن قرار دارد.

معرفی و تاریخچه عمارت دهدشتی بوشهر | موزه تاریخ پزشکی خلیج فارس

برای آشنایی با عمارتی تاریخی به محله قدیمی کوتی در بوشهر می‌رویم و خودمان را جلوی درِ عمارت دهدشتی می‌یابیم که سبک معماری متفاوتی نسبت به بناهای اطرافش دارد. بنایی 4 طبقه و زیبا که تاریخ آن به زمان قاجار بازمی‌گردد و موزه تاریخ پزشکی خلیج فارس در آن برپاست. بنابراین این ساختمان نه تنها جلوه‌های معماری جذابی دارد بلکه بازدیدکنندگان را با انواع مختلف بیماری‌ها در گذشته، نحوه درمان آنها و تجهیزات پزشکی آشنا می‌کند و سیر تحول و پیشرفت طب در خطه جنوبی کشورمان را به آنها نشان می‌دهد.

این بنا توسط غلامحسین دهدشتی بنا شده است و از آنجا که وی به تجارت روغن مشغول بود آن را به نام عمارت روغنی نیز می‌شناسند. نکته جالب آنکه در این عمارت اشیا و اسناد تجاری و تاریخی زیادی یافت شده است که هم اکنون در سازمان میراث فرهنگی نگهداری می‌شوند. قدمت تمبرهای موجود روی اسناد به 200 سال پیش می‌رسد و متعلق به هند، بریتانیا، آلمان و دوران قاجار هستند.

مرمت بنا در سال 1377 و توسط سازمان میراث فرهنگی بوشهر صورت گرفت و امروزه به عنوان یک عمارت تاریخی و یک موزه جذاب، پذیرای بازدیدکنندگان است.

معماری و ساختار عمارت دهدشتی بوشهر

معماری عمارت دهدشتی از نوع معماری سنتی و بومی بوشهر است و عناصر، در معماری بناهای این منطقه با کارکردی خاص تعریف و ساخته شده‌اند. عمده مصالحی که برای ساخت عمارت به کار رفته است شامل چوب صندل، آهک، چوب ساج و سنگ‌های مرجانی ست و برای پوشش سقف از چوب صندل استفاده کرده‌اند.

عمارت دهدشتی | اولین عمارت 4طبقه بوشهر

از آنجا که معماری اکثر خانه‌ها در بافت قدیمی بوشهر دو یا به ندرت سه طبقه بودند، معماری عمارت دهدشتی به علت چهار طبقه بودن خاص محسوب می‌شد و به عنوان اولین عمارت 4 طبقه بوشهر بر سر زبان‌ها افتاد. 

ورودی عمارت

هنگامی که به عمارت می‌رسید سکویی را در کنار می‌بینید که مراجعان به خانه تا باز شدن در، روی آن می‌نشستند و منتظر می‌ماندند. دروازه ورودی خانه دیواری دارد که برای جدا کردن اندرونی با بخش بیرونی و همچنین برای جلوگیری از دید مستقیم ساخته شده است؛ بنابراین با وارد شدن به خانه دید زیادی به اندرونی ندارید. به طور کلی در گذشته رسم بر این بود دید مهمان به داخل خانه به وسیله یک دیوار، پارچه و یا گلیمی محدود می‌‎شد تا فضای خصوصی داخل خانه برای ساکنانش حفظ شود. 

ویژگی‌ها و دیدنی‌های عمارت دهدشتی

رنگ سفید عمارت و پوشش گچی آن چیزی ست که در ابتدا جلب توجه می‌کند؛ گفته می‌شود این پوشش برای جذب کمتر نور خورشید توسط دیوارها استفاده شده و روشی برای خنک‌تر نگهداشتن خانه است. ساختار متقارن، استفاده از ایوان‌های عمیق، حوض مرکزی، وجود درخت بزرگ در حیاط و گلدان‌ها و فانوس‌ها از دیگر جذابیت‌های عمارت دهدشتی بوشهر هستند که بسیار به چشم می‌آیند.

از نکات جالب در این عمارت، وجود تعداد زیادی در، پنجره و ارسی‌های زیبا با شیشه‌های رنگی و گره چینی است؛ این ویژگی بعلاوۀ تزئیناتِ هلالی‌ها و درب‌ها، کنده‌کاری دیوار اتاق‌ها و گچ‌بری‌ها بر زیبایی این بنا افزوده است. عمارت دهدشتی اتاق‌های متعددی دارد که اتاق شاه نشین آن با پنجره‌های رنگی و سقف آینه‌کاری، مزین شده است و زیبایی و تزئینات به کار رفته در آن شما را شگفت‌ زده می‌کند. سقف اتاق پذیرایی با الهام از نوعی نقاشی اروپایی با رنگ روغن نقاشی شده است و زیبایی خاصی دارد. در طبقه همکف، وسط حیاط حوضی قرار دارد که بخش زیرین آن آب انبار بوده است و در سمت چپ حوض، حفره‌ای برای خنک نگه داشتن کوزه آب تعبیه کرده‌اند.

موزه تاریخ پزشکی خلیج فارس

عمارت دهدشتی میزبان موزه بین‌المللی تاریخ پزشکی ست که به عنوان دومین موزه پزشکی ایران در شورای بین‌المللی موزه‌ها ثبت شده است و توسط دانشگاه علوم پزشکی بوشهر و با مشارکت سازمان میراث فرهنگی اداره می‌شود. این مجموعه اطلاعات مفید و جالبی برای علاقه‌مندان به علم پزشکی یا پزشکان دارد و امکان آشنایی با سیر تحول پایه‌های پزشکی از دوران باستان ایران تا دوران معاصر را فراهم می‌کند. در این موزه می‌توانید آثار زیر را به ترتیب در قالب دوران‌های ایران باستان (از دوران عیلامیان تا تمدن اسلامی)، تمدن اسلامی، صفویه و قاجاریه و دوران معاصر (پهلوی و جمهوری اسلامی) ببینید:

اشیای مربوط به تاریخ پزشکی

•  لوح‌های عیلامی مربوط به آیین‌های مذهبی-پزشکی، کشف شده در بندر بوشهر 
• مجسمه‌های حیوانات ساخته شده برای رسم شفاطلبی 
• اسکلت‌های یافت شده انسانی در حفاری‌های باستان‌شناسی
• ظروف نگهداری دارو و ترکبیات دارویی 
• جعبه دارویی و وسایل تهیه ساخت دارو 
• وسایل و ادوات و تجهیزات جراحی در زمان‌های مختلف
• وسایل پزشکی مورد استفاده در شناورهای تجاری و نظامی خلیج فارس
• گیاهان دارویی مورد استفاده در طب سنتی خلیج فارس
•  ابزار مربوط به درمان‌های سنتی مانند فصد کردن، ختنه کردن، دندان کشیدن، شکسته بندی، جراحی‌های سرپایی و دلالی
• وسایل مربوط به معاینات فیزیکی
• داروهای سنتی ساده و ترکیبی
• مواد شیمیایی مورد استفاده در درمان بیماری‌های گوناگون
• انواع متون دعا، نوشته شده توسط دعانویسان سنتی و جادوگران طب سنتی منطقه برای شفا
• داروهای طب مدرن غربی در دوران قاجاریه و اوایل دوران پهلوی 
• نمونه‌های پاتولوژیک و میکروبیولوژیک شامل انگل‌ها و میکروب‌های عامل بیماری‌های مهم کشنده در خلیج فارس
• ابزارهای کنترل بیماری‌های مسری در سواحل، بنادر و جزایر خلیج فارس در دوران مختلف
• وسایل بهداشتی و بهسازی دوران مختلف در بنادر خلیج فارس

اسناد مربوط به تاریخ پزشکی

اسنادی در این موزه به نمایش درآمده‌اند که مربوط به موارد زیر هستند:

• کنترل بیماری‌های اندمیک (بیماری های بومی) و اپیدمیک (بیماری های همه گیر جهانی) منطقه خلیج فارس
• پزشکان کنسولگری‌های خارجی در بنادر خلیج فارس 
•  تاسیس بیمارستان‌های منطقه خلیج فارس
• شیوه‌های درمانی برای رویارویی با اپیدمی های وبا، طاعون، آبله و مالاریا
• آموزش طب سنتی، مدرن و کلاسیک در خلیج فارس
• مکاتبات کادر درمانی مشغول به کار در بنادر و جزایر
• مکاتبات دولتی در زمینه وضعیت بهداشت و سلامت و وقوع اپیدمی‌های مهم
•  قرنطینه‌ها در سواحل جنوب ایران
• صدور پروانه به پزشکان مدرن در دوران قاجار و پهلوی
• تامین بهداشت و سلامت عمومی توسط شهرداری‌های بنادر و جزایر خلیج فارس
• واکسیناسیون‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های همگانی در منطقه خلیج فارس
• تامین دارو و تجارت مواد و گیاهان دارویی از طریق گمرک‌های بنادر خلیج فارس
• نسخ طبی پزشکان بنادر و جزایر خلیج فارس 

کتاب‌های پزشکی 

کتب پزشکی شامل کتب خطی و با چاپ سنگی مربوط به دوره‌های مختلف در این بخش قرار دارند:

• کتب خطی پزشکی مورد استفاده در بنادر خلیج فارس
• کتب و نسخ خطی طبی دارالفنون در دوران قاجاریه 
•  کتاب‌های نوشته شده توسط اطباء طب سنتی و مدرن در بنادر خلیج فارس 
• کتب و تصاویر نسخ نایاب طب از دوران تمدن اسلامی تا سده‌های اخیر 

عکس و تصاویر تاریخ پزشکی

عکس‌های پزشکی دوران قاجاریه و اوایل پهلوی و تصاویر نقاشی با موضوع سیستم طب و طبابت در تمدن اسلامی در این بخش قرار دارند:

•  آناتومی
• جراحی و ارتوپدی
• فیزیولوژی و پاتوفیزیولوژی بیماری‌های داخلی و داروسازی
• معاینه بالینی و فیزیکی
• عکس‌های اطبا و شیوه طبابت در دوران قاجار
• عکس و نقشه بیمارستان‌ها در سواحل جنوبی ایران در دوران مختلف

امکانات عمارت دهدشتی بوشهر

• راهنما
• سرویس بهداشتی
• رمپ معلولان

دیدنی های اطراف

سخن آخر

به بازدید از خانه‌ای تاریخی در جنوب ایران رفتیم و شما را با عمارت دهدشتی و موزه آن آشنا کردیم.

آیا تا به حال به این دیار سفر داشته‌اید؟ از این عمارت و موزه اش بازدید کرده‌اید؟

به نظر شما آن‌گونه که باید از این اثر تاریخی نگهداری می‌شود؟ موزه برپا شده در آن چه قدر جذاب است؟

منتظر دیدگاه‌های‌تان هستیم...