غار پرآو کرمانشاه | غار قاتل

به غار پرآو کرمانشاه می‌رویم؛ از خطرناک ترین غارهای ایران که آن را در فهرست اماکن رمزآلود کشور قرار می‌دهند. عکس‌های غار پرآو را به شما نشان می‌دهیم، در مورد رمز و رازها و حوادث این غار حرف می‌زنیم و مروری بر ویژگی‌های غار پرآو داریم.

نکته: این مطلب صرفا به معرفی این جاذبه می پردازد تا گوشه‌ای از شگفتی‌های ایران را بشناسید. بازدید از این جاذبه به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود و تنها غارنوردان حرفه‌ای با هماهنگی‌های قبلی می‌توانند برای بازدید از آن برنامه‌ریزی کنند.

چرا غار پرآو؟

• از خاص‌ترین غارهای ایران است و به غار قاتل شهرت دارد.
• به عنوان عمیق‌ترین غار ایران شناخته می‌شود.
• از اماکن رمزآلود ایران به شمار می‌آید.
• از صعب‌العبورترین غارهای ایران است.

آشنایی با غار پرآو | عمیق ترین غار ایران

در 12 کیلومتری شمال شرق کرمانشاه، کوه پرآو با ارتفاع 3357 متر از سطح دریا، به عنوان یکی از بلندترین قله‌های استان در کنار روستای چالآبه به چشم می‌خورد. در ارتفاع 3050 متری این کوه، عمیق‌ترین و صعب‌العبورترین غار ایران قرار دارد که رمز و رازهای زیادی را در خود جای داده است. پرآو غاری ست به طول 1450 متر و عمق 750 متر که در میان کوه طاق بستان و کوه بیستون و در جنوب منطقه‌ای به نام میدان پرآو قرار گرفته و با قله شیخ علیخان یا قله پرآو تنها حدود 300 متر فاصله دارد. تعداد 26 حلقه چاه در این غار وجود دارد و عمیق‌ترین آنها، چاه شماره 16 با عمق 42 متر است.

پرآو | اورست غارهای جهان

این غار منحصربه‌فرد بیش از ۴۰ سال پیش (۱۹۷۱ میلادی)، با عنوان بزرگ‌ترین غار عمودی دنیا شناخته شد و به همین دلیل لقب اورست غارهای جهان را به آن نسبت دادند؛ اما با گذشت زمان و انجام اکتشافات بیشتر در میان غارهای سراسر جهان، رتبه غار پرآو به 221 تنزل پیدا کرده و غارهای عمیق‌تری در فهرست جهانی به ثبت رسیده‌اند؛ اما این غار رمزآلود کشورمان هنوز به دلیل وجود دهانه‌اش در ارتفاع 3000 متری از سطح دریا، بالاترین سطح را در جهان به خود اختصاص داده است.

پرآو در سال 1388 به عنوان دومین اثر طبیعی ملی کرمانشاه توسط سازمان حفاظت محیط زیست ایران به ثبت رسیده و در 20 بهمن 1389 توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۹۸ در فهرست میراث طبیعی ایران قرار گرفته است.

پیمایش غار پرآو

می‌توان گفت که غارنوردان دشوارترین پیمایش خود را در غار پرآو تجربه می‌کنند. این دشواری در ورود به غار هم وجود دارد و دهانه ورودی غار به گونه‌ای ست که باید به حالت پا مرغی به آن وارد شد. پس از ورود به غار، سرمای هوا کار را بسیار دشوار می‌کند. به دلیل وجود یخچال‌های طبیعی و ارتفاع بالای این غار در هیچ نقطه از آن دمایی بالاتر از 3-1 دجه سانتی‌گراد ثبت نشده است و برودت هوا، غارنوردان را آزار می‌دهد.

بدنه و دیوار سنگی خشن و متخلخل غار باعث می‌شود که لباس غارنوردان در حین پیمایش پاره شود و آب سرد و سرما به لباس‌ها و سطح بدن نفوذ کند که بر دشواری‌های پیمایش می‌افزاید. در این شرایط عبور از سوراخ‌های تنگ غار، که آبی با دمای نزدیک صفر درجه در کنار آنها جریان دارد هم دشواری دیگری ست که غارنوردان در پرآو با آن سر و کار دارند. پیمایش سینه‌خیز در بخش‌هایی از غار اجباری ست و تنگ گل خیز اولین محل پیمایش سینه‌خیز به شمار می‌آید .

گذرگاه‌های تنگ و محل‌هایی موسوم به خرچنگ‌رو، ریزشی بودن برخی از قسمت‌های غار، دیواره‌های خطرناک و چاه‎های عمیق‌، پرآو را در دنیا به غاری صعب‌العبور و سخت مشهور کرده است و حتی پنج غارنورد ایرانی در آن جان باخته‌اند. بد نیست بدانید اجساد برخی از آنها هیچ وقت به بیرون از غار منتقل نشده است.

تماشای این ویدیو از پیمایش غار پرآو را از دست ندهید

کشف غار پرآو توسط انگلیسی ها

بیش از 40 سال پیش گروهی از مهندسان و زمين‌شناسان انگليسی در حین عملیات نقشه‌برداری و تحقیقات در ارتفاعات زاگرس، متوجه دهانه یک غار شدند و با توجه به تجربیات خود درباره بافت زمین‌شناسی منطقه، احتمال وجود غاری عظيم را در محل دادند. آنها بعدها حاصل اطلاعات و پژوهش‌های خود را در کتاب جويبارهای زاگرس برای همگان آشکار ساختند و احتمال وجود غاری عظیم در رشته کوه زاگرس را مطرح کردند. این احتمال آن قدر جذاب بود که انجمن غارشناسی انگلستان در دوم شهریورماه سال 1350، يازده نفره از زبده‌ترین غارنوردان خود را به سرپرستی جان ميدلتون وارد كرمانشاه کند تا به عملیات اکتشاف دست بزنند.

در سی‌ام شهريورماه، غارنوردان انگلیسی عمليات اصلی اكتشاف غار پرآو را آغاز کردند. آنها با چند روز فعاليت سخت و مشاهده پدیده‌های شگفت‌انگیز، به انتهای چاه ۲۶ و عمق ۷۵0 متری غار رسیدند و حوضچه‌ای گلی به طول 50 متر را مشاهده کردند. آنها به دلیل اینکه تصور می‌کردند برای ادامه پیمایش غار به تجهیزات بیشتری نیاز دارند، عملیات را متوقف ساختند تا ادامه فعاليت به سال بعد موكول شود. آنها در بازگشت به وطن خود عنوان نخستين كاشفان غار پرآو را به خود اختصاص دادند.

پیمایش های بعدی خارجی ها در پرآو

برای دومین بار، در سی‌ام مرداد ماه سال 1351 غارنوردان انگلیسی به کرمانشاه وارد می‌شوند .این گروه به سرپرستی ديويد جادسون و با حمایت انجمن سلطنتی جغرافی و گروه غارشناسان انگلستان تصمیم می‌گیرند به اعماق غار نفوذ کنند و رکورد قبلی را بشکنند. آنها تنها موفق به تکمیل تحقیقات قبلی می‌شوند و نمی‌توانند به عمق بیشتری دست پیدا کنند. عملیات آنها در حوضچه انتهايی چاه 26 به پایان می‌رسد. این غار، یک اصطلاح ماندنی در غارنوردی آنها به جای گذاشت و اگر یک غار بزرگ، که تصور عمق بیشتری از آن دارند، ناگهان به آخر خود برسد، می‌گویند: "پرآوی شد" ( Ghar Paraued).

در مجموع از آن چه که پس از سفرهای اکتشافی به این غار رازآلود باقی ماند، برای تشکیل بنیاد غار پرآو در سال ۱۳۵۲ استفاده شد. در طی دو سفر اکتشافی انگلیسی‌ها، گروه غارنوردان از ۲۲ میخ کوبی برای فرود به عمق ۷۵۱ متر و تا حوضچه گلی آب استفاده کرد.

پس از گذشت چند سال شهرت غار پرآو در میان غارنوردان به حدی رسید که لهستانی‌ها هم تصمیم گرفتن از غافله عقب نمانند و در سال 1354 تصمیم به پیمایش غار گرفتند. البته این عملیات حاصلی بیش از دو عملیات قبل نداشت و تنها افتخار گروه لهستانی، پیمایش 1 متر بیش تر از رکورد قبلی بود. این عملیات تنها به عنوان یک سلاح تبلیغاتی کاربرد داشت و رسیدن به حوضچه آخر آن و دیدن پرچم باقی مانده از انگلیسی‌ها در سال 1351 تایید دوباره این مطلب بود که غار به راستی در همین حوضچه تمام می‌شود.

در سال 1384، یوری اودوکیموف در راس یک گروه کوچک از روسیه، از غار پرآو دیدن کردند و به عمق ۴۰۰ متری رسیدند ولی دیگر ادامه ندادند. آنها در سال بعد به غار بازگشتند اما به علت بدی هوا باز هم از پیمایش بازماندند.

تصاویری از انگلیسی‌ها در زمان کشف غار 

ورود ایرانیان به غار پرآو

اولین پیمایش ایرانیان در غار

آوازه رفت و آمد انگلیسی‌ها در کرمانشاه تا سال‌ها ورد زبان‌ها بود تا اینکه در سال 1368 غارنوردان کانون کوهنوردی کرمانشاه تلاش خود را برای پیمایش غار به کار گرفتند اما به دلیل بارش باران و سرازیر شدن آب در غار از ادامه فعالیت بازماندند. نزدیک به دو دهه‌، شکست‌هایی از این دست ادامه داشت تا اینکه در مهرماه سال 1370، طلسم 18 ساله برای ایرانیان شکسته شد و حشمت حيدريان، بهمن مشتكوب و منوچهر دهشت از اعضای كانون كوهنوردان كرمانشاه موفق شدند به عنوان اولين فاتحان ايرانی غار پرآو تا انتهای غار  و حوضچه را پیمایش کنند.

پیمایش‌های موفق

پس از این پیمایش موفق، دیگر غارنوردان نیز برای رسیدن به انتهای غار برانگیخته شدند. پیمایش‌های بعدی باعث کشف راه‌های جدید در غار شد و حتی یک راه ورودی جدید به غار پرآو پیدا کردند. غارنوردان در تلاش بودند تا با بالا رفتن از دیواره کنار حوضچه راهی جدید به بالای حوضچه پیدا کنند اما نتیجه‌ای حاصل نشد. درسال 1372 تیم دونفره متشکل از محمدنوری و قدیر یزدانی در اقدامی شگفت‌انگیز اقدام به پیمایش سبک‌بار و کاملا آلپی کردند و با حدود 400 کیلو بار موفق به پیمایش غار و خروج از آن در 13 روز شدند.

 درسال 1373 یک گروه چهارنفره "سه کل کرمانشاه" با استفاده از طناب‌های داخل غار به حوضچه انتهایی رفتند و بازگشتند. پیمایش آنها 3 روز به طول انجامید و موفق شدند نام خود را به عنوان سومین تیم پیمایش‌کننده ثبت کنند.

چهارمین تیم ایرانی را تیمی از غارنوردان خراسانی تشکیل می‌دادند که در سال 1374 سه نفر از آنها موفق شدند طی 56 ساعت غار را پیمایش کنند و بازگردند و رکورد کمترین زمان پیمایش را به گروه آزادگان مشهد اختصاص دهند. آنها اولین تصاویر ویدیویی را از چاه و قسمتهای انتهایی غار، به ثبت رساندند.

در سال ۱۳۸۳، یک تیم غارنورد، از کلوپ کوهنوردی کرمانشاه، به انتهای غار رفتند و برای اندازه‌گیری عمق حوضچه، یک غواص به داخل آن فرستادند. عمق حوضچه 3 متر و انتهای آن کاملا بسته بود. لیلا اسفندیاری، غارنورد و هیمالیانورد سرشناس اولین زن ایرانی بود که موفق به پیمایش این غار مخوف شد و این کار را در سال 1381 انجام داد.

پیمایش غار پرآو در سال‌های اخیر

در سال‌های اخیر نیز سفر به اعماق رازآلود این غار ادامه دارد و سالانه بین ۲ تا ۹ نفر به غار پرآو وارد شده اند. تعدادی نیز با استفاده از اصول اولیه اس-آر-تی به انتهای غار رسیده‌اند. برخی به یک بار اکتفا نکرده‌اند و حس کنجکاوی‌شان آنها را دوباره به داخل غار کشیده است. یوسف سورنی نیا عضو گروه کوهنوردی کرمانشاه، ۳۲ سفر به داخل پرآو کرده که ۹ بار آن تا انتهای غار بوده است.

سختی پیمایش غار به حدی است که زباله‌های حاصل از پیمایش از سال ۱۳۵۰ در آن مدفون شده بوده و امکان خروج زباله‌ها وجود نداشت تا اینکه عده‌ای غارنورد بالاخره توانستند بدون تلفات جانی، زباله‌ها را از غار خارج کنند.

مرگ در غار پرآو

غار پرآو به خاطر جان‌هایی که از غارنوردان ستانده، به غار قاتل مشهور شده است؛ در اینجا حوادثی را مرور می‌کنیم که در این غار رخ داده‌اند:

اولین حادثه

اولين حادثه جدی در پيمايش غار پرآو، برای محقق و غارشناس معروف كشورمان چنگيز شيخلی رخ داد. وی در سال ۱۳۵۳ هنگام بيرون آمدن از چاه سوم به عمق 37 متر که نامش اروئیکا است، سقوط كرد و تا زمان رسيدن گروه امداد، به مدت ۲۰ ساعت در حالت معلق باقی ماند. 

نخستین مرگ

اولین جان باخته سعید امینی ثانی بود که در سال 1375 پس از یک بار پیمایش موفق درسال 1374 همراه تیم آزادگان مشهد، به منظور تهیه مستندی به نام پلکانی به سوی تاریکی برای صدا و سیمای مرکز خراسان وارد غار شد. او نیز مانند چنگیز شیخلی درحین صعود از چاه سوم دچار حادثه شد و جان خود را از دست داد.

معروف‌ترین و دلخراش‌ترین حادثه

شاید دلخراش‌ترین حادثه مربوط به سال 1381 باشد. كاظم فريديان (سرپرست)، امير احمدی، علی رحيمی، ليلا اسفندياری، ويكتوريا كيانی راد و رحيم دانايی از باشگاه کوهنوردی دماوند و یوسف سوری‌نیا از گروه "سه کل کرمانشاه" تصمیم به پیمایش غار می‌گیرند. آنها به دو گروه 3 و 4 نفره تقسيم می‌شوند تا پیمایش را آغاز کنند. در روز 14 مهر گروه اول متشکل از فريديان‌، دانايی، اسفندياری و سوری نيا وارد غار می‌شوند و صبح روز بعد به پايين چاه ۲۶ و انتهای غار رسيده و بلافاصله بازگشت خود را آغاز می‌كنند. در همين روز، گروه دوم نيز وارد غار شده و در بعدازظهر آن روز در بالای چاه 16 با گروه اول كه در حال بازگشت بودند روبه‌رو می‌شوند و علی‌رغم وجود خطرات به راه خود ادامه می‌دهند.

اميراحمدی، ويكتوريا كيانی راد و علی رحيمی با ادامه پیمایش، انگيزه بيشتری را برای رسيدن به انتهای غار پیدا می‌کنند و در صبح روز بعد انتهای غار پرآو، موفقیت خود را جشن می‌گيرند. اما به هنگام بازگشت، دچار حوادثی می‌شوند که ویکتوریا کیانی راد با سقوط در چاه 18 و امیر احمدی در کنار چاه 18 جان خود را از دست می‌دهند. متاسفانه اجساد آنها را نتوانستند از غار بیرون بیاورند و آنها در جان‌پناه چاه شماره هجدهم در حفره‌ای گذاشتند و در آن را مسدود کردند.

دیگر جان باختگان

خلیل عبد نکویی کوه‌نورد و عکاس باسابقه همدانی که در کارنامه او صعود به قله موستاق آتا، لنین، کورژنوسکایا، آرارات و هفت هزارمتری اورست وجود دارد در سال 1387 در زیر چاه 11 جان خود را از دست داد.

پدرام بوچانی از اعضای یک گروه مستقل کوهنوردی از شهرستان دالاهو بود که در هنگام فرود از چاه شماره 8، با پاره شدن طناب به پایین سقوط کرد و در شهریور ۱۳۸۹ دار فانی را وداع گفت.

دلیل نام‌گذاری غار پرآو

نام این غار پَرآو یا غار پَرو است که در زبان محلی به معنای پرآب به کار می‌رود. به نظر می‌رسد این نام‌گذاری چندان هم بی‌ربط نیست. در طول مسیر پیمایش این غار، آب به وفور وجود دارد که این حاصل ذوب شدن یخچال‌های زیرزمینی درون غار است. همانند سایر مکان‌ها که فلسفه‌ای برای نام خود دارند احتمالا این مکان هم به دلیل وجود آب فراوان و به ویژه حوضچه آب با عمق 3 متر در انتهای آن به این نام خوانده می‌شود. 

سخن آخر

با غار قاتل کرمانشاه آشنا شدیم و پرآو مشهور را شناختیم. آیا از وجود این غار در کشورمان آگاهی داشتید؟

چه غارهای خطرناک و جذاب دیگری را در کشورمان می‌شناسید؟

منتظر خواندن دیدگاه‌ها و تجربه‌های شما هستیم...