تنگه هلت پلدختر | رودخانه نوردی میان کوه های زاگرس

این بار می خواهیم سفری هیجان انگیز به یکی از خاص و بکر ترین تنگه های ایران یعنی تنگه هلت پلدختر داشته باشیم و برای تان از زیبایی بی نظیر و رودخانه خروشانش بگوییم. اگر می خواهید بیشتر با این طبیعت زیبا آشنا شوید و بدانید که تنگه هلت کجاست، فرصت را از دست ندهید، کفش های‌تان را به پا کنید، نفس عمیقی بکشید، مسیر تنگه هلت را برانید تا با کارناوال وارد دنیای بکرش شوید.

چرا تنگه هلت؟

• به دلیل آب و هوای خنک و دلچسب تنگه، مقصدی عالی برای سفر در فصل تابستان است. 
• با ورود به دنیای تنگه هلت، فرصت خواهید داشت تا در دل طبیعت وحشی آب تنی کنید.
• فرصت تجربه تنگه نوردی نیمه حرفه ای بدون تجهیزات نه چندان حرفه ای و گران قیمت را پیدا می کنید.
• با توجه به نزدیکی تنگه هلت به آبشار اَفرینه و تالاب های شهرستان پلدختر می توانید از این جاذبه ها هم دیدن کنید.

آشنایی با تنگه هلت | رودخانه ای در دل زاگرس 

در شهرستان پلدختر استان لرستان، میان کوه های استواری که سال ها پیش پوشیده از بلوط های سبز بود، رودخانه خروشان زال با آبی خنک بین دو دیواره صخره ای در این تنگه شگفت انگیز جولان می دهد. زالِ زیبا خود را آرام به رودخانه سیمره می رساند و در میان راه، در تنگه هلت با تمام قدرت دلبری می کند. طول تنگه هلت حدودا 4 کیلومتر است و اگر با سرعت متوسط حرکت کنید تقریبا 1.5 الی 2 ساعت مسیر رفت و 1.5 الی 2 ساعت مسیر برگشت زمان می برد. این تنگه به قدری بکر و ناشناخته است که با یک جست و جوی ساده در اینترنت نمی توانید موقعیت مکانی آن را پیدا کنید؛ اما ما شما را با خود به این مکان بکر و دیدنی می بریم. هلت در مسیر بزرگراه لرستان-اندیمشک در شهرستان پلدختر، بین تونل خرگوشان 1 و 2 قرار دارد. بد نیست بدانید واژه هلت از نام یکی از طوایف لر یعنی نجف وندها در منطقه هلد لرستان گرفته شده است. محلی های آنجا تنگه را با نام هلد می خوانند.

نحوه شکل گیری تنگه هلت

بهتر است بدانیم شکل گیری این پدیده طبیعی بسیار زمان‌بر است. میلیون ها سال طول می کشد یک رودخانه از قله یک کوه، آرام آرام سنگ های سخت را بشکافد و مسیری را در میان کوه باز کند و چنین پدیده شگفت انگیزی را به وجود آورد. گمان می شود که در سال های گذشته ورودی تنگه به شکل سد یا دریاچه ای بوده و پس از آمدن سیلاب، آب مسیر خود را باز کرده و بعد از آن بخش ورودی تنگه نمایان شده است.

تنگ یا تنگه؟ در زبان عامیانه واژه تنگه به جای تنگ به کار می رود اما خوب است بدانیم که تنگه شعبه ای از دریا، بین دو خشکی است که دو دریا را به هم مرتبط می سازد اما تنگ به دره کوه گفته می شود. (طبق تعریف فرهنگ لغت عمید)

تفریحات تنگه هلت

تنگ هلت از پوشش گیاهی خاصی بهره نبرده است. بنابراین اگر به دنبال جایی سرسبز هستید دست نگه دارید؛ چون تنگه تمام زیبایی خود را از هم‌آغوشی سنگ سخت و آب می گیرد و تمام آنچه به آن زیبایی بصری می بخشد سنگ های بزرگ صیقل خورده و حرکت آب روان است.

در سفر به تنگ هلت می توانید به سراغ این تفریحات بروید:

1- رودخانه نوردی در تنگه

تنگ هلت بر خلاف خیلی از تفریحات هیجان انگیز دیگر که آخر سر اوج هیجان خود را نشان می دهند از همان اول شما را غافلگیر می کند. حدود صد قدم که به سمت جلو حرکت کنید عمق آب بیشتر و بیشتر می شود و تقریبا نیمی از بدن را فرا می گیرد. بستر رودخانه پر از سنگ های بزرگی است که به مرور زمان و بر اثر تغییرات آب و هوایی و دمایی ریزش کرده اند و کف رودخانه را پوشانده اند. همین طور که به سمت جلو حرکت می کنید به دلیل خیس شدن و وجود سایه، کم کم بدن تان شروع به اُفت دما می کند؛ اما نگران نباشید چرا که اندکی جلوتر آفتاب راه خود را از میان سنگ ها می یابد. آنجا می توانید کمی خود را گرم کنید و سپس برای ادامه مسیر آماده شوید.

در قسمت میانی تنگ سنگ بسیار بزرگی قرار دارد که از دور امکان ادامه مسیر را ناممکن جلوه می دهد؛ اما این طور نیست، سمت چپ تان کاملا باز است و راه عبور برای تمامی افراد وجود دارد. دقت کنید که یک به یک از این قسمت عبور کنید. با نزدیک شدن به انتهای تنگ عمق آب کمتر می شود و در آخر این سقف سنگی به طور کامل کنار می رود و خورشید خودنمایی می کند. 

2- آب بازی در تنگه

در فصل های پر بازدید مانند تابستان عمق آب تا 1.5 متر هم می رسد؛ بهترین تفریح در تنگه آب بازی است. افرادی که معمولا با تورها و به صورت گروهی به تنگه هلت می آیند شیوه خاصی را برای آب بازی در نظر می گیرند. به این صورت که همگی پشت سر هم به دیواره های تنگه تکیه داده و یک نفر را به عنوان حریف خیس می کنند طوری که گاهی که این تفریح به شدت نفس گیر می شود پس سعی کنید با افراد دارای بیماری های تنفسی و حساس این نوع آب بازی را امتحان نکنید.

شیرجه ممنوع!!!

توجه داشته باشید که به دلیل عمیق نبودن و سنگی بودن کف تنگه به هیج عنوان نباید شیرجه زدن را امتحان کنید.

لوازم مورد نیاز برای سفر به تنگه هلت

برای رفتن به تنگه وسایل زیادی احتیاج ندارید چرا که برای بازی کردن و پیمایش لازم است دست تان باز باشد تا بتوانید راحت تر خودتان را کنترل کنید.

چه وسایلی را نباید به داخل تنگه ببریم؟

• تمامی وسایل الکترونیکی که ضد آب نیستند شامل دوربین، پاور بانک، موبایل و... . اگر گوشی موبایل تان ضد آب نیست و برای ثبت خاطرات تان در تنگه توانایی تهیه دوربین ضد آب را ندارید اصلا نگران نباشید؛ شما می توانید با پرداخت هزینه بسیار ارزان یک عدد کاور ضد آب گوشی تهیه کنید و با خیال راحت تر تلفن همراه تان را به تنگه ببرید.
• وسایل نوک تیز و فلزی مانند چاقو، چنگال و حتا عینک های طبی یا دودی و کلاه های آفتاب‌گیر.
• سعی کنید از بردن خوراکی به تنگه خودداری کنید چرا که هم باعث خیس شدن مواد خوراکی و هم کثیف شدن تدریجی رودخانه می شود. در صورت نیاز خوراکی هایی با بسته بندی های کوچک با خود همراه داشته باشید، در یک نوبت آنها را مصرف کنید و زباله شان را با خود به بیرون از تنگه ببرید. بهتر است قبل از شروع پیمایش یک میان وعده سبک مصرف کنید.

نکات ایمنی سفر به تنگه هلت

• حتما با یک فرد محلی در منطقه یا به صورت گروهی و یا با تورهای طبیعت گردی به همراه راهنمای مجرب به تنگه بروید و از تنها رفتن بپرهیزید.
• از شوخی کردن و هل دادن یکدیگر خودداری کنید.
• به هیچ عنوان درون آب شیرجه نزنید.
• اگر قصد شنا کردن دارید اول مسیر مورد نظر را با قدم زدن بررسی کنید و از وجود احتمالی سنگ های خیلی بزرگ با خبر شوید.
• به دلیل ارتعاش صدا و ریزش احتمالی سنگ ها از فریاد زدن پرهیز کنید.
• اگر صرفا طبیعت گرد و یا فرد غیر حرفه ای هستید فصول گرم را برای سفر انتخاب کنید.
• ساعات اولیه روز بهترین زمان برای رفتن به تنگه است.
• تلاش کنید از ابتدا که وارد آب می شوید بدن خود را کاملا خیس کنید تا بدن تان با آب تنگه تقریبا هم دما شود و در قسمت هایی که نور آفتاب وجود دارد خیلی خود را خشک نکنید چون در ادامه سرمای بیشتری را احساس خواهید کرد.
• حتما از صندل های سبک رودخانه نوردی با کفی های استاندارد استفاده کنید تا پاهای تان آسیب نبیند چرا که بستر رودخانه بسیار ناهموار است.
• انرژی تان را نگه دارید!!! مسیر رفت در تنگه حدودا 2 ساعت طول می کشد. توجه کنید که برای رسیدن به وسایل نقلیه باید مسیر تنگه را مجدد بپیمایید. پس باید انرژی کافی داشته باشید تا فکر عبور کردن از حاشیه بزرگراه به سرتان نزند!

اقامت در تنگه هلت

تنگه هلت به موازات آزاد راه ۵ (خرم آباد-اندیمشک) قرار گرفته است و تا چند کیلومتر دورتر مکان مسکونی وجود ندارد. بنابراین می توانید برای اقامت و شب مانی به شهرستان پلدختر که در فاصله تقریبی 73 کیلومتری از تنگه هلت قرار دارد بروید و از مراکز رفاهی و اقامتی آنجا بهره مند شوید. در نزدیکی تنگه چند روستا از جمله روستای پا علم (23 کیلومتری تنگه) و کرکی (19کیلومتری  تنگه) وجود دارد که می توانید شب خود را آنجا بگذرانید، یا اینکه به سمت تالاب های پلدختر رفته و در نزدیکی آنجا کمپ کنید. توجه کنید محدوده تالاب ها، منطقه شکار ممنوع است. بنابراین با فاصله زیاد از تالاب ها کمپ بزنید. اگر در فصل های پاییز و یا بهار که زمان کوچ پرندگان است به تنگه می روید به هیچ عنوان در منطقه کمپ نکنید. همچنین می توانید به خرم آباد بروید و در هتل اقامت داشته باشید.

امکانات

تنگه هلت یک جاذبه تازه شناخته شده است و تا فاصله کیلومتری آن هیچ گونه امکانات رفاهی وجود ندارد. می توانید وسایل مورد نیاز خود را از شهر یا مجتمع رفاهی داخل بزرگراه (آبشار زال-40کیلومتر) تهیه کنید. 

بهترین فصل برای سفر به تنگه هلت

اواخر مرداد ماه بهترین زمان برای بازدید از تنگه هلت است. به دلیل نزدیکی استان لرستان به بخش جنوبی کشور، گرمای طاقت فرسای فصل تابستان مانع از لذت سفر می شود. بنابراین می توان گفت اواخر تابستان به دلیل مایل شدن تابش نور خورشید و گرمای کافی و فصل تعطیلات زمان مناسبی برای سفر است.

بهار و تابستان: در حالت کلی زمان مناسب برای بازدید از جاذبه های طبیعی که تفریحات آبی نیز شامل آنها می شود در فصول گرم بهتر است. بازه زمانی اردیبهشت تا اواخر شهریور ماه زمان تقریبا مناسبی برای بازدید به شمار می رود.

پاییز و زمستان: به دلیل قرار گیری تنگه در مسیر رودخانه پر آب و خروشان زال با افزایش ریزش های جوی در فصول سرد امکان طغیان رودخانه وجود دارد. بنابراین تلاش کنید سفر خود را حداقل تا اواخر تابستان به انجام برسانید و به هیچ عنوان در فصل پاییز و زمستان اقدام به سفر نکنید.

دیدنی های اطراف

  پس از بازدید از تنگه هلت می توانید از دیدنی های زیر بازدید کنید که هیچ کدام خالی از لطف نیستند.

1- روستای کُرکی: در فاصله 19 کیلومتری تنگه هلت قرار دارد .در یکی از چشمه های این روستا دوزیست خاص ایرانی با نام سمندر لرستانی (چراق پوق) زندگی می کند. 

توجه! شکار کردن یا هر گونه آسیب به این دوزیست زیبا جریمه نقدی بالایی دارد و از طرف مردم روستا نیز به هیچ عنوان پذیرفته نیست.

 2- روستای پا علم (پل تنگ): در فاصله 23 کیلومتری تنگه هلت است. آثار تاریخی مهمی از جمله قلعه پا علم (اثر ثبت ملی)، برج پا علم و همچنین امام زاده شاه احمد در این روستا قرار دارند.

3- شهر پلدختر: در 73 کیلومتری تنگه هلت قرار گرفته است و دارای آثار طبیعی و تاریخی از جمله آبشار افرینه (بخش معمولان)، تالاب های پل دختر، پل تاریخی پل دختر، غار کلماکره، پل گاومیشان، آبشار آبتاف، غار کوگان، کاروانسرای چشمک و... است.

بعد از نقد و بررسی کارناوالی | تنگه هلت از نگاه من

اواخر مرداد 97 بود. از تهران به سمت لرستان حرکت کردیم. فردای اون روز، صبح زود با شوق فراوان دیدن این پدیده شگفت انگیز که مدت ها منتظر بودم پیمایشش رو تجربه کنم از خواب بیدار شدم. شب قبل برای رفع خستگی و استراحت به روستای قلعه نصیر رفته بودیم. روستایی بسیار زیبا با قلعه ای تاریخی که دقیقا توی مرکز روستا جا خوش کرده بود. محلی های روستا برای ما توضیح دادن که نام قلعه، نصیر هست و متعلق به دوره ساسانی، که تقریبا متروک مونده بود و اسم روستا هم از اون الهام گرفتن. البته این رو هم توضیح دادن که در سال های اول انقلاب نام روستا به شهید رجایی تغییر پیدا کرد؛ اما در دوران ریاست جمهوری آقای خاتمی بیانیه ای صادر شد که اسامی روستاها به نام های اولیه شون برگردن و این روستا هم از این قاعده مستثنی نبود. زمان خواب ترجیح دادیم به خاطر گرم بودن هوای خانه بیرون بخوابیم و اکنون که این متن رو می نویسم بارها خدا رو شکر می کنم که خوابیدن بیرون رو ترجیح دادم. نیمه های صبح به خاطر افت دمای بدن از خواب پریدم و با سقف سرمه ای آسمون مواجه شدم که دست خدا ستاره بارونش کرده بود. چیزی از آسمون کویر کم نداشت. به احتمال زیاد شاید فرصت این رو پیدا نکنم که 3 تا شهاب همزمان توی آسمون کویر ببینم اما آسمان روستای قلعه نصیر اون رو به من هدیه داد. توی مسیر تنگ در کنار پمپ بنزین توقف کردیم و مواد خوراکی خریدیم چون می دونستیم که قراره کلی آب بازی کنیم و خسته بشیم. کنار شانه خاکی بزرگراه پارک کردیم، مسیر خاکی رو به سمت پایین رفتیم تا به ورودی تنگ رسیدیم. انقدر هوا گرم بود که وقتی پاهامون رو توی آب گذاشتیم خیلی سردمون شد؛ اما دلمون رو به آب سپردیم و وارد تنگه شدیم. اوایل مسیر، بستر سنگی رودخانه و آب خنکش بسیار لذت بخش بود اما من منتظر چیزی هیجان انگیزتر بودم که تنگه شروع به جلوه گری کرد. عمق آب آروم آروم زیاد و لذت پیمایش بیشتر و بیشتر می شد. همگی تصمیم گرفتیم به جای  مقابله با سرمای آب کاملا بریم توی آب و بدنمون رو باهاش هماهنگ و هم‌دما کنیم .همگی با شمارش من 1...2...3...و تمام.

دیگه بدنمون با آب غریبی نمی کرد. سر تا پا خیس آب بودیم. همگی به دیواره های تنگ چسبیدیم و یک نفر قربانی آب بازی می شد از وسط همه شروع به قدم زدن می کرد و همه بهش آب می پاشیدن جوری که گیج می شدی و نفست بند می اومد؛ اما دلت نمی خواست تموم بشه! یک قسمت هایی از تنگ اونقدر عمق داشت که بشه مقداری شنا کردن هم تجربه کرد؛ اما قبلش از هم گروهی هامون خواستیم که حواسشون بهمون باشه تا به سنگ های دیواره ها برخورد نکنیم. اواسط راه با یک سنگ بزرگ مواجه شدیم که از دور انگار مسیر رو بسته بود؛ اما جلوتر که رفتیم تنگه با مهربونی ادامه راه رو از کنار سنگ برامون باز کرده بود. پیش بینیمون این بود که قراره کلی تشنه بشیم؛ اما دریغ از لحظه ای تشنگی! فضای داخل تنگ فوق العاده تمیز بود و کوچیک ترین زباله ای دیده نمی شد. با کنجکاوی تمام چند تا خرچنگ کوچیک سفید رنگ پیدا کردیم که با قیافه اخمو داشتن بهمون نگاه می کردن که انگار مزاحم استراحتشون شدیم! مسیر رو تا آخر تنگه به شوق دیدن آفتاب ادامه دادیم چون هم حسابی خسته بودیم هم سردمون شده بود؛ اما انگار نمی شد ازش دل کند. اگر می خواید از تنگه نهایت استفاده رو ببرید همزمان که باید حواستون به سنگ های بزرگ کف رودخانه باشه باید سر به هوا باشید و پیچ و تاب های شاهکار این تنگه رو لحظه به لحظه زندگی کنید. بعد از خشک شدن و عوض کردن لباس ها بزرگراه رو به مقصد تهران، شهر روزمرگی های گاهی تلخ گاهی شیرین ادامه دادیم در حالی که ((ویلی نلسون)) زمزمه می کرد:

... on the road again

...I just can't wait to get on the road again

نکته خیلی مهم! یادمون نره که طبیعت هدیه خداست. هدیه ای که باید به خوبی ازش مواظبت کنیم و تمیز نگهش داریم تا آیندگانمون هم بتونن ازش استفاده کنن و لذت ببرن. باید بدونید که تنگه هلت از اون دسته طبیعت های بکر و تمیزه که هنوز زباله های انسانی اون رو آلوده نکردن پس یادمون باشه که وقتی به تنگه رفتیم مثل یک گردشگر مسئول رفتار کنیم به محیط زیباش هیچگونه آسیبی نرسونیم.

با کارناوال به دنیای کوچک اما شگفت انگیز تنگه هلت سفر کردید. شما هم می توانید تجربه سفر خود را از این تنگه زیبا با ما به اشتراک بگذارید و یا نظرات خود را در رابطه با آن بیان کنید.  

کــــــــارناوالی شــــــــو