کلیسای جامع تثلیث تفلیس | نگین ارتدوکس ها در گرجستان

بناهای مذهبی از اهمیت قابل توجهی در دنیا برخوردار هستند و سالانه، مسافران و زایران بی شماری را به سوی خود می کشانند. معماران همیشه در ساخت چنین بناهایی، ظرافت و دقتی دوچندان به کار می گیرند و تمام تلاش خود را می کنند تا جلوه ای از روحانیت را نیز ضمیمه اثر هنری شان کنند. سازه های مذهبی، نماد مهمی برای یک مذهب خاص شمرده می شوند؛ با این وجود در برخی مواقع، این سازه ها چنان زیبا و چشمگیر هستند که توجه تمامی گردشگران را فارغ از دین و آیین شان به خود جلب می کنند.

امروز به تماشای بنایی از همین جنس می رویم؛ کلیسای جامع تثلیث. این کلیسا در پایتخت زیبای گرجستان، یعنی تفلیس قرار دارد و این روزها، یکی از مهمترین جاذبه های گردشگری این شهر شمرده می شود. حتا برخی این کلیسا را نگینی بر انگشتری تفلیس می دانند و بر این باورند که حین سفر به شهر تفلیس، حتما باید بازدیدی از کلیسای جامع تثلیث یا سامبا داشت؛ وگرنه مسافرتی خالی از لطف خواهد بود. اهمیتی که این سازه میان مردم گرجستان و البته پیروان مسیحیت ارتدکس دارد، باعث شده تا کوله بارمان را جمع کنیم و به نیت تماشای سامبا، راهی تفلیس شویم. 

برای آشنایی با کلیسای جامع تثلیث با ما در کارناوال همراه شوید.

ورود به صفحه هزینه های سفر به گرجستان

چرا کلیسای جامع تثلیث؟

• این کلیسا از محبوب ترین جاذبه های شهر تفلیس است. 
• از کلیسای جامع تثلیث به عنوان نماد گرجستان نوین یاد می کنند.
• یکی از وسیع ترین بناهای مذهبی دنیا با احتساب مساحت کلی شمرده می شود.
• از منظر ارتفاع سومین کلیسای بلند ارتدکس روسی به حساب می آید.
• گنبد طلایی کلیسا تقریبا از هر گوشه شهر دیده می شود.
• معماری کلیسای جامع تثلیث خیره کننده و تماشایی ست.

آشنایی با کلیسای جامع تثلیث | Holy Trinity Cathedral of Tbilisi

کلیسای جامع تثلیث (1) یکی از مهمترین کلیساهای فرقه ارتدکس مسیحیت است که بین سال های 1995 و 2004 در شهر تفلیس ساخته شد. از این کلیسا با عنوان سامبا (Sameba) نیز یاد می کنند که همان معادل تَثلیث در زبان گرجی ست. همان طور که حتما متوجه شده اید، این کلیسا قدمت چندانی ندارد؛ اما با این حال، در همین مدت کوتاه، اعتبار قابل توجهی کسب کرده و به یکی از محبوب ترین جاذبه های تفلیس و به نوعی به نماد شهر بدل شده است. ریاست این کلیسا را پاتریاک کنونی گرجستان، یعنی ایلیای دوم (Ilia II) بر عهده دارد که رهبر کلیسای ارتدکس گرجی نیز شمرده می شود.

بیشتر مردم گرجستان از پیروان ارتدکس هستند و به همین دلیل، توجه ویژه ای به کلیسای جامع تثلیث دارند؛ اما به جز مسیحیان ارتدکس، می توان گفت تمام گردشگران تفلیس هم از این بنای زیبا دیدن می کنند. این کلیسا در بخش مرکزی و هسته اولیه شهر تفلیس جا خوش کرده که به شهر قدیم تفلیس شهره است و در کرانه چپ رود کُر (Kura River) و بر فراز تپه ای به نام سنت ایلیا (Saint Ilia) قرار دارد؛ همین موضوع سبب شده است تا این کلیسا چشم اندازی تماشایی به شهر تفلیس داشته باشد. باید بدانید از کلیسای جامع تثلیث به عنوان وسیع ترین کلیسای ارتدکس جهان نیز یاد می کنند که گنجایش 10000 تَن را دارد و همچنین، آن را سومین کلیسای بلند ارتدکس روسی (Russian Orthodox Church) در دنیا می دانند که با احتساب صلیب بالای گنبد کلیسا، ارتفاعش به 87.1 متر می رسد. البته باید بدانید که این کلیسا دو طبقه در زیرِ زمین نیز دارد که ارتفاع شان به طور کلی به 13.7 متر می رسد.

 گرجی ها به سبب روزهایی که در تاریخ گذرانده اند خواستار کلیسایی باشکوه برای پایتخت شان بودند و کلیسای جامع تثلیث، به خوبی خواسته شان را برآورده کرد. از هر نقطه ای در شهر تفلیس می توان گنبد طلایی کلیسا و صلیبش را نظاره کرد و اینگونه جلوه ای از شکوه مسیحیت ارتدکس را تماشاگر بود؛ تمام آن چیزی که میسیحیان گرجی در وهله اول انتظارش را می کشیدند.

در ادامه با ما همراه شوید تا بیشتر با این بنای مهمِ تفلیس آشنا شویم. تاریخچه نه چندان طولانی اما جالبش را بدانیم و درباره معماری منحصر به فردش بشنویم. 

پاورقی

1: تثلیث یا سه‌گانه‌باوری (Trinity) از اعتقادات اصلی دین مسیحیت شمرده می شود که در آن خدای یگانه در سه شخص خدای پدر، خدای پسر (بر اساس باور مسیحیت: عیسی مسیح) و خدای روح القدس است. این سه خدا از هم متمایز هستند اما ذات یکسانی دارند.

تاریخچه و دلیل ساخت کلیسای جامع تثلیث

همان طور که پیشتر گفتیم کلیسای جامع تثلیث تفلیس قدمت چندانی ندارد و بین سال های 1995 و 2004 ساخته شده است؛ اما هدف از ساخت این کلیسا چه بود؟!

تا مدت های زیادی کشور گرجستان، بخشی از شوروی شمرده می شد تا اینکه در پایان دهه ۸۰ میلادی با زوال قدرت شوروی عده ای از مردم گرجی به فکر بازپس‌گیری سرزمین شان افتادند و رویای استقلال و ملی گرایی را در سرشان پروراندند. سرانجام با درگیری های بسیار، در ۱۵ نوامبر 1990 گرجی ها به خواسته خود دست یافتند و سرزمین شان به «جمهوری گرجستان» تبدیل شد؛ اگرچه با گذشت چند سال، جمهوری از نام رسمی این کشور حذف شد و از آن پس، این کشور به سادگی گرجستان خطاب شد. با به دست آوردن استقلال، گرجستانی ها، خواهان فراموشی گذشته تلخ شان بودند و می خواستند حرکت به سوی آینده ای روشن تر را آغاز کنند. آن ها می خواستند رد پای شوروی را از کشورشان پاک کنند و جلوه ای دوباره به سرزمین شان ببخشند. یکی از اقدامات شان در این راه، ساخت کلیسایی باشکوه در پایتخت بود؛ همان کلیسای جامع تثلیث تفلیس یا سامبا.

برای ساخت این کلیسا دلایل مختلفی ذکر می شود که اعلام استقلال از شوروی، تنها یکی از این موارد به شمار می رود. از دیگر دلایل برای ساخت کلیسای جامع تثلیث تفلیس، می توان به دو هزارمین سالگرد مسیحیت و البته هزار و پانصدمین سالگرد به رسمیت شناختن کلیسای ارتدکس گرجی (1) اشاره کرد.

تصمیم ساخت بنا، گرفته شده بود و سرانجام در ماه می 1989 کلیسای ارتدکس گرجی و مقامات تفلیس رقابتی بین المللی تحت عنوان «کلیسای مقدس تثلیث» به راه انداختند تا اینگونه برترین طرح را برای ساخت سامبا انتخاب کنند. در دور اول رقابت بیش از صد طرح ارایه شد؛ اما هیچکدام انتخاب نشدند. ولی در نهایت، طرح شخصی به نام آرچیل میندیاشویلی (Archil Mindiashvili) پیروز این رقابت شد. پس مسوولان یک قدم به ساخت کلیسای مد نظر خود نزدیک شده بودند. متاسفانه در همین حین، جنگ داخلی گرجستان آغاز شد و ماجرای ساخت کلیسا به تعویق افتاد. زمان گذشت و پس از حدود 6 سال، گرجستان به آرامشی نسبی دست یافت و سرانجام در 23 نوامبر 1995 اولین کلنگ برای ساخت کلیسا زده شد.

داستان انتخاب بهترین مکان برای ساخت کلیسا

برای بنای این کلیسا منطقه ای در بخش شمال شرقی ناحیه آولاباری (Avlabari) تفلیس را برگزیدند. از این جا به عنوان پانتئون ارمنیان تفلیس (Khojivank Pantheon of Tbilisi) یا خوجیوانک (Khojivank) یاد می شود؛ مکانی که بناهای ارمنی متعددی را در خود جای داده است. زمانی که گرجستان بخشی از شوروی شمرده می شد، در این منطقه کلیسایی وجود داشت و در اطرافش قبرستانی متعلق به مردم ارمنی به چشم می خورد؛ اما این کلیسا مانند دیگر سازه های مذهبی در زمان شوروی تخریب شد. حکومت شوروی و سران کمونیستش هیچگاه به قدرت دادنِ مذهبیون اعتقاد نداشتند و همیشه تلاش می کردند تا این افراد را به کنج عزلت بکشانند. همین موضوع سبب شد تا در سال 1937 کلیسای ارمنی که در خوجیوانک جای داشت به دستور یکی از  صاحب منصبان بلندپایه امنیتی و نظامی در اتحاد جماهیر شوروی یعنی لاورنتی بریا (Lavrentiy Beria) تخریب شود.

کلیسای ارمنی ها در این خطه به کلی تخریب شده بود؛ اما قبرستان های اطراف همچنان باقی بودند تا اینکه تصمیم بر آن شد که سامبا را در اینجا بنا کنند. بیشتر قبرستان های این محدوده در زمان ساخت کلیسای مسیحیان ارتدکس تخریب شدند. در حال حاضر تنها بخش کوچکی از پانتئون و تعدادی از سنگ قبرها در اینجا باقی مانده اند. در زمان ساخت کلیسا، استخوان های بی شماری در اطراف محوطه ساخت و ساز پراکنده بودند که همگی باقی مانده اجساد ارمنی ها به شمار می رفتند. این موضوع جلوه خوبی نداشت؛ هرچند که کلیسا متعلق به مسیحیان ارتدکس بود و ارتباطی با ارامنه نداشت؛ اما با این وجود بی احترامی به اجساد دیگر ادیان، رسوایی بزرگی برای کلیسایی به شمار می رفت که هنوز ساخته نشده بود. 

با همه این تفاصیل و حواشی کلیسا را ساختند. «احیای ملی و معنوی گرجستان» عبارتی بود که به این کلیسا نسبت می دادند. گرجستان تصمیم داشت یک برگ جدید از دفتر تاریخش را بنویسد؛ یک حکومت مردمی، و سامبا نمادی برای تمام آرمان های حکومت تازه بود. شاید باورش سخت باشد؛ اما بیشتر هزینه های این کلیسای وسیع و زیبا توسط مردم خیر پرداخته شد. بازرگانانی که تقاضا داشتند نام شان مجهول بماند و عده ای از مردم عادی، همگی دست به دست یکدیگر دادند تا کلیسای جامع تثلیث، شایسته جامعه مسیحیت ساخته شود و در تفلیس بدرخشد. 
باید ذکر کنیم که اولین آیین مذهبی در اینجا، در تاریخ 25 دسامبر سال 2002 برگزار شد، زمانی که ساخت کلیسا هنوز به پایان نرسیده بود.

پاورقی

1: کلیسای ارتدکس گرجی را یکی از حواریون عیسی مسیح به نام اندریاس (Andreas) بنیان نهاد و بعدها با رسمیت پیدا کردن مسیحیت در گرجستان، تقویت پیدا کرد و از سال 335 میلادی به صورت یک نهاد رسمی، فعالیت خود را شروع کرد.

معماری کلیسای جامع تثلیث

در ساخت سامبا ترکیبی از سبک های سنتی به کار رفته که در طول تاریخ بر معماری کلیساهای گرجی غالب بوده است، همچنین بارقه ای از معماری بیزانسی نیز در معماری این سازه به چشم می خورد. البته باید در نظر داشته باشید که در ساخت این مکان، نوگرایی یا مدرنیسم را نیز در نظر داشته اند. ترکیب همه این سبک ها، شمایل کنونی کلیسای جامع تثلیث را منجر شده که از نظر بعضی، بسیار زیبا و قابل تحسین است؛ اما برخی دیگر، از طرفداران سامبا به شمار نمی روند و این اصرار بر وجود خط های عمودی در نمای بیرونی کلیسا را جالب نمی دانند؛ اگر کمی در تصاویر سامبا دقیق شوید می بینید که حتا پنجره ها هم به صورت عمودی هستند.

این سازه، گنبدی مخروطی شکل طلایی رنگی دارد؛ ارتفاع این گنبد 9.5 متر است و شاخص ترین ویژگی کلیسا به حساب می آید. 8 گنبد تیز هم به صورت پلکانی، گنبد اصلی را احاطه کرده اند. بر بالای گنبد مخروطی شکل، صلیبی به طول ۷.۵ متر قرار گرفته است. تنها کافی ست که در حین قدم زدن در شهر تفلیس روی به سوی کلیسا بگردانید تا با این گنبد زیبا و صلیبش مواجه شوید. سامبا ۳۵,۵۵۰ مترمربع زیر بنا دارد و مساحت خود سازه با احتساب سالن ورودی، 5000 مترمربع اندازه گیری شده است. ارتفاع کلیسا از سطح زمین تا صلیب بالایی 87.10 متر است؛ اما باید بدانید سامبا طبقاتی هم در زیر زمین دارد که 13.7 متر ارتفاع را به خود اختصاص داده اند. البته لازم است ذکر کنیم که در منابع مختلف برای ارتفاع این سازه اعداد متفاوتی ذکر شده است که احتمالا برخی صلیب بالای سازه را در نظر نمی گیرند یا مبدا را از بخش دیگری محاسبه می کنند.

این سازه مذهبی شامل چند قسمت می شود از جمله برج ناقوس، اقامتگاه اسقف، صومعه، مرکز آموزش علوم دینی، اقامتگاه هایی برای خدمه و مکان هایی فرهنگی همچون کارگاه و کتابخانه. همچنین کلیسای تثلیث 9 عبادتگاه دارد که به قدیسان مسیحیت، آرک انجل (Archangels) یا فرشتگان مقرب، جان دِ باپتیست (John the Baptist) یا جانِ تعمید دهنده، سنت نینو (Saint Nino)، سنت جورج (Saint George)، سنت نیکلاس (Saint Nicholas)، دوازده رسولان (the Twelve Apostles) و آل سنتس یا همه قدیسان (All Saints) تقدیم شده اند. پنج مورد از این عبادتگاه ها در بخش های بزرگ زیرزمینی قرار گرفته اند. 

همان طور که نمای بیرونی کلیسای جامع تثلیث زیبا و تماشایی ست، درونش نیز جلوه های بی بدیلی به چشم می خورد. زمین کلیسا از جنس سنگ مرمر سفید با رگه هایی طلایی ست و دیوارهایش با انواع تابلو و نقاشی های زیبا تزیین شده است. نقاشی هایی دیواری این جا، همگی تحت نظارت هنرمند گرجی، امیران گوگلیزه (Amiran Goglidze) خلق شده اند. البته ایلیای دوم، -پاتریارک کنونی گرجستان- نیز در نقاشی دیوارهای کلیسا مشارکت داشته است. او رهبر کلیسای ارتدکس گرجی ست و از منظر بسیاری از مردم گرجستان، محبوب‌ترین فرد در این کشور به حساب می آید. ایلیای دوم چند دیوار کلیسا را به نقاشی های خود مزین کرده است که از جمله آن ها می توان به طرح مریم باکره در ورودی ساختمان اشاره کرد.

در ادامه می خواهیم کمی جزیی تر به توصیف سازه دیدنی کلیسای جامع تثلیث بپردازیم؛ پس همراه مان بمانید.

بخش های مختلف

 در ادامه تعدادی از مهمترین بخش های این کلیسا را به شما معرفی می کنیم. لازم است ذکر کنیم که سامبا چند بخش دیگر نیز دارد، از جمله ساختمان کوچکی با سقف قرمز رنگ در سمت راستش؛ اما در منابع مختلف، راجع به این بخش ها و کاربری شان مطلبی وجود ندارد.

1- محوطه بیرونی کلیسا

همان طور که پیشتر گفتیم سامبا بر روی یک تپه قرار گرفته و همین سبب شده است تا یکی از زیباترین چشم اندازها را به شهر تفلیس داشته باشد. در اطراف سازه اصلی کلیسا محوطه ای وسیع با درختان بسیار قرار دارد. بسیاری از مردم گشت و گذار در محوطه بیرونی سامبا را جذاب ترین بخش بازدیدشان می دانند. پس اگر گذرتان به این جا افتاد، حتما در نظر داشته باشید زمانی را در محوطه خارجی سپری کنید و بر روی صندلی هایی که در اینجا قرار داده اند، اندکی بنشینید و از تماشای تفلیس لذت ببرید. 

باید بدانید که برای داخل شدن به این محوطه باید از دروازه ای عظیم عبور کنید؛ اما احتیاج به پرداخت هزینه ای نیست. پس از داخل شدن با حیاط کلیسا مواجه می شوید، منظره ای وسیع با چشم اندازی تماشایی. در سراسر این حیاط، باغ گل های رز به چشم می خورد که اگر در فصل بهار به اینجا بروید چشم اندازی تماشایی پیش روی تان قرار می دهند. در سمت چپ ورودی ساختمان برج ناقوس قرار دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت. در ادامه با مسیری به سوی ساختمان اصلی کلیسا مواجه می شوید که از دو طرف با ستون های سنگی احاطه شده است. بر روی هر کدام از این ستون ها، علامت صلیبی به چشم می خورد. همه چیز در این جا بویی از مسیحیت دارد و حتا دور تا دور ستون ها با شمایل چندی از قدیسان مسیحیت برجسته کاری شده اند. برای ورود به کلیسا باید پس از عبور از میان ستون ها از راه پله ای بالا بروید و در نهایت به ورودی سالن اصلی کلیسا برسید. درهایی از جنس چوب که بر روی شان کنده کاری شده است و جلوه ای تماشایی دارند.

بد نیست نکته ای را در این جا ذکر کنیم، در محوطه اصلی کلیسا، تکدی گران نیز حضور دارند و البته، موجب نقدهایی بر ساخت این سازه زیبا شده اند. بسیاری بر این باورند که با وجود این مستضعفین، ساخت کلیسایی با چنین هزینه های بالا بی فکری محض بوده است.

این ماجرای محوطه بیرونی کلیساست، آب‌خوری، پرچم گرجستان که در محوطه به اهتزاز درآمده، نیمکت هایی برای نشستن، چراغ هایی که شب ها روشن می شوند و فضایی تماشایی پدید می آورند، دوربین دو چشمی که به شما امکان تماشای تفلیس را می دهد و ...، همه این ها نیز از المان های فضای بیرونی سامبا هستند.

2- ساختمان اصلی

با ورود به داخل ساختمان اصلی کلیسا با منظره ای تماشایی مواجه می شوید. رنگ داخلی سامبا غالبا سفید است اما با نقاشی های دیواری، که در هر گوشه به چشم می خورند، رنگارنگ به نظر می رسد. ممکن است در حین بازدید از سامبا با مراسم مذهبی بسیاری مواجه شوید که جلوه ای تماشایی به فضا می دهند و گشت و گذار در این جا را جذاب تر می کنند.

شمع روشن کردن از آیین مسیحیان است و در سامبا، میزهایی تعبیه شده تا عبادت کنندگان بر روی شان شمع بگذارند؛ علاوه بر این، در هر گوشه شمعدانی های لوکسی نیز به چشم می خورند. در سالن ستون های بسیار بزرگی دیده می شوند که بزرگترها سفید رنگ و کوچکترها به رنگ سیاه هستند. اطراف سالن پر است از پنجره های کوچک و بزرگ که نور را به داخل کلیسا هدایت می کنند. در قسمت جلوی این سالن، مجسمه عیسی مسیح جلب توجه می کند که از چوب تراشیده شده و صیقل داده شده است و بر روی پایه ای جای گرفته تا از سراسر سالن دیده شود. رو به روی مجسمه یک صلیب طلایی و بزرگ قرار دارد که محل خواندن دعا و راز و نیاز است و اگر در روز های یکشنبه یا حین مناسبت های مذهبی به این کلیسا بیایید افراد بی شماری را می بینید که گرداگردش برای راز و نیاز جمع شده اند.

محراب عبادت نیز در سالن اصلی به چشم می خورد که آن نیز به نقاشی هایی از حضرت مسیح مزین است و بالایش کنده کاری های چشم نوازی به چشم می خورد؛ جنس این محراب از موزاییک است. رو به روی محراب یک صلیب طلایی رنگ قرار گرفته است و جلوی آن یک ویترین دیده می شود که آن هم به رنگ طلایی ست و اشیای مذهبی را داخلش نگهداری می کنند.

در ادامه به طبقه زیرین می رویم و گشتی هم در آن جا خواهیم داشت.

3- طبقات زیرین کلیسا

همان طور که چندین بار گفتیم سامبا بلندترین کلیسای کشور گرجستان است؛ اما باید بدانید که عظمت این کلیسای زیبا به همینجا ختم نمی شود و سامبا شامل دو طبقه در زیرِ زمین نیز می شود که 13.7 متر ارتفاع را اشغال کرده اند. در پایین ترین طبقه این کلیسا موزه و اتاق کنفرانس قرار گرفته است. در موزه این کلیسا نقاشی ها و تابلوهای نفیس و دست نوشته های مذهبی نگهداری می شود.

همچنین در زیر زمین سامبا اشیایی از مکان های مقدس میان مسیحیان قرار دارد که در زمان ساخت کلیسا به این جا آورده شدند: سنگ هایی از کوه صهیون (Sion Mountain) در جنوبِ غرب بیت المقدس و رود اُردُن (Jordan River) و همچنین خاک بیت المقدس و کلیسای سینت جورج (St. George) در فلسطین اشغالی. نام رییس جمهور و البته پاتریارک نیز بر روی ورقه ای از جنس فلز ثبت شده (چیزی شبیه به پلاک شهیدان) و به عنوان یادبود در اینجا نگهداری می شود.

پیشتر گفتیم که 9 عبادتگاه در سامبا دیده می شود که باید بدانید پنج تای آن ها در بخش های زیر زمینی قرار گرفته اند.

4- ساختمان برج ناقوس

برج ناقوس کلیسا ساختمان دیگری است که در محوطه بیرونی کلیسا قرار دارد و از زیباترین بخش های سامبا شمرده می شود. این برج شامل دو طبقه است:

یک طبقه آن مخصوص استراحتگاه اسقف اعظم کلیسا و پدران روحانی ست و همچنین برخی دانش آموزان که تحت آموزش هستند نیز می توانند در این بخش باشند. در طبقه دیگر برج، کارگاه های مختلف آموزشی برپا می شود که در رابطه با مسحیت ارتدکس هستند. بالاتر از طبقات این ساختمان، بالکنی قرار دارد که به 8 ستون آجری مزین است. این بالکنی ست که به سامبا هویت می بخشد، مگر می شود کلیسایی را بدون صدای ناقوس هایش تصور کرد؟! در برج ناقوس تثلیث، ۹ زنگوله قرار دارد که همگی از کشور آلمان خریداری شده اند؛ بزرگترینِ این زنگوله ها هشت هزار کیلوگرم وزن دارد.

امکانات

کافه: کلیسا در محدوده شهر قرار دارد و به همین دلیل از دسترسی محلی خوبی برخوردار است و غذاخوری های خوبی در اطرافش به چشم می خورند، با این حال اگر قصدتان این بود که حتما داخل سامبا یک نوشیدنی میل کنید و لحظات آرامی را سپری کنید اصلا نگران نباشید، با گذر از دروازه اصلی و ورود به محوطه اصلی در سمت چپ تان کافه ای به نام لگیدزی واتر (Lagidze water) قرار دارد؛ بد نیست بدانید نام این کافه به نوعی نوشیدنی مخصوص گرجستانی اشاره دارد که از ترکیب سودا (آب گازدار) و طعم های مختلف شیره به دست می آید. بسیاری از افرادی که از سامبا دیدن کرده اند، نظر مثبتی نسبت به این کافه دارند و به ویژه نقدهای مثبتی نسبت به یکی از غذاهای این جا به نام خاچاپوری (khachapuri) شنیده می شود. خاچاپوری نوعی نان لذیذ که در خمیر شبیه قایق و پرشده با پنیر و تخم مرغ سرو می شود. پس حین بازدید از سامبا می توانید شکم گردی جذابی هم داشته باشید.

دوربین دوچشمی: چند بار بر این نکته تاکید کردیم که این کلیسا نمایی زیبا و منحصر به فرد بر شهر دارد. پس خودتان را به دوربین دوچشمی که در محوطه بیرونی قرار گرفته برسانید و نگاهی به شهر تفلیس بیندازید!

پارکینگ: درباره پارکینگ این کلیسا اطلاعات دقیقی در دست نیست؛ اما در فضای بیرونی و پیش از عبور از دروازه کلیسا محوطه ای به چشم می خورد که به نظر برای پارک کردن ماشین ها تعبیه شده است و می توانید خودروی خود را در این قسمت پارک کنید. 

مغازه سوغاتی: مانند هر جاذبه گردشگری محبوبی، این جا نیز بخش هایی برای خرید یادگاری وجود دارد که یکی از اصلی ترین آن ها دقیقا در ورودی ساختمان اصلی قرار گرفته است.

آبخوری و نیمکت: در محوطه کلیسا چند آبخوری و نیمکت به چشم می خورد. 

اتوبوس: در نزدیکی سامبا 6 ایستگاه اتوبوس وجود دارد، دوتای آن ها در خیابان گامبری (Gumbri) هستند که تنها در خط 122 حرکت می کنند. دوتای دیگر در خیابان سمرکلو (Samreklo) قرار دارند و در آخر، دو ایستگاه اتوبوس درخیابان مسکیشویل (Meskhishvili) جای گرفته اند که البته فاصله شان کمی بیشتر از دیگر ایستگاه هاست؛ این چهار ایستگاه اتوبوس در دو خط 91 و 122 رفت و آمد دارند. 

ساعات بازدید: همه روزه 08:00 تا 22:00

هزینه بازدید: رایگان

توصیه هایی برای بازدید:

در حین ورود به این کلیسا، بهتر است که پوشش مناسب را رعایت کنید و به خانم ها توصیه می کنیم پارچه ای بر روی سرشان بیندازند. همچنین حرمت آیین مسیحیت را حفظ کنید، به عنوان مثال دست زدن به آب مقدس سامبا می تواند موجب ناراحتی مسیحیان شود و شما را دچار دردسر کند.

آدرس: گرجستان، تفلیس، منطقه آولاباری، تپه ایلیا 

Address: Saint Ilia Hill, Avlabari, Tbilisi, Georgia

دیدنی های اطراف کلیسای جامع تثلیث

بازدید از کلیسای سامبا در حدود 1:30 تا 2 ساعت از زمان شما را می گیرد. پس از آن می توانید از چندین جاذبه گردشگری همچون موارد زیر در حوالی این سازه زیبا بازدید کنید:

• پل صلح | Bridge of Peace: فاصله 804.5 متر
• کلیسای آنچیسخاتی مریم مقدس | Anchiskhati Basilica: فاصله  804.5 متر
• تراموای هوایی تفلیس | Aerial Tramway in Tbilisi: فاصله 640 متر
• پارک ریک | Rike Park: فاصله 640 متر
• حمام های گوگردی آبانوتوبانی | sulfuric baths of Abanotubani: فاصله هزار و صد متر
• قلعه ناریکالا | Narikala Fortress: هزار و صد متر
• کلیسای سیونی تفلیس | Tbilisi Sioni Cathedral: فاصله 960 متر
• تندیس شخصیت های فیلم میمینو | Monument to Characters of Movie Mimino: فاصله 640 متر