غار کتله خور زنجان

این بار گشت‌و‌گذاری متفاوت در انتظارمان است؛ می‌خواهیم به دنیای غار کتله خور زنجان وارد شویم؛ غاری حدودا 30 میلیون ساله که یکی از شاخص‌ترین غارهای آهکی جهان به حساب می‌آید. با دیدن تصاویر غار کتله خور زنجان بیشتر با این پدیده شگفت‌انگیز آشنا می‌شویم و سعی می‌کنیم تا از عجایب غار کتله خور پرده برداریم. در این بازدید متفاوت ما را همراهی کنید.

چرا غار کتله خور زنجان ؟

• به عنوان یکی از بزرگترین غار‌های آهکی ایران و جهان شناخته می‌شود.
• از بزرگترین غارهای خشک ایران به حساب می‌آید.
• این غار یکی از خالص‌ترین آهک ها را دارد و همین امر موجب شده تا قندیل‌های بسیار شفاف و زیبایی داشته باشد.
• از منحصربه‌فردترین ویژگی‌های این غار تعدد طبقات است. به احتمال زیاد کتله‌خور 7 طبقه دارد که هم‌اکنون 1 طبقه آن قابل بازدید است. 

آشنایی با غار کتله خور زنجان

در شهر گرماب استان زنجان غار زیبایی وجود دارد که به خاطر قندیل‌ها، کیفیت بلورها، اندازه و قدمت حدودا 30 میلیون ساله‌شان، به عنوان یکی از شاخص‌ترین غارهای آهکی جهان شناخته می‌شود. گفته می‌شود که این غار در مقایسه با سایر غارهای آهکی، آهک خالص‌تری دارد و همین امر موجب شده تا قندیل‌های کتله‌خور از شفافیت بیشتری برخوردار باشند. غار کتله‌خور از لحاظ قدمت با غار علیصدر همدان برابری می‌کند؛ اما برعکس غار علیصدر تقریبا غار خشکی است.

این غار 7 طبقه دارد که 5 طبقه آن شناسایی شده و تنها 1 طبقه آن قابل بازدید هستند. 1 طبقه قابلِ بازدیدِ کتله‌خور هم به 3 بخش متمایز فرهنگی، ورزشی و تفریحی تقسیم شده و در هر بخش شگفتی‌های خاصی در انتظار شما هستند.

جالب که بدانید علت شکل‌گیری غار را فعالیت‌های زمین‌شناسی مختلف و ایجاد گسل در منطقه می‌دانند. 

ورود به دورن غار کتله‌ خور 

وقتی وارد غار شوید با یک دالان 4 کیلومتری مواجه خواهید شد که از سقف کوتاهی برخوردار است و پس از آن یک دالان حدودا 1 کیلومتری قرار دارد که با پیمودن مسیر سربالایی آن که دارای گودال‌های عمیقی نیز هست به تالار وسیع چکنده‌ها و چکیده‌ها خواهید رسید. در داخل تالار کوچک بلورین، که به تالار ستون‌ها چسبیده، چاهی به عمق ۸ متر قرار دارد که احتمالا محل خروج آب‌هایی است که از بخش‌های بالا وارد غار شده و سبب تشکیل چکنده‌ها و چکیده‌ها می‌شوند. در طول بازدید، اشکال زیبا، جریان هوای خنک، صدای آرامش‌بخش قطرات آب و نورپردازی‌هایی که شگفتی و زیبایی درون غار را دو برابر کرده‌اند شما را همراهی می‌کند. 

همانطور که گفتیم این غار 7 طبقه دارد که 5 طبقه آن شناسایی شده و تنها 1 طبقه آن قابل بازدید هستند. 1 طبقه قابلِ بازدیدِ کتله‌خور هم به 3 بخش متمایز فرهنگی، ورزشی و تفریحی تقسیم شده و در هر بخش شگفتی‌های خاصی در انتظار شما هستند:

ورود به دورن غار با عبور از تالار انتظار

این تالار در کنار ورودی اصلی قرار دارد و برای ورود به آن نیازی به تهیه بلیت نیست. شما می‌توانید وارد این تالار شوید و بخشی از زیبایی‌های داخل غار را تماشا کنید.

بخش تفریحی

این بخش از غار دالانی به طور تقریبی 2 کیلومتر بوده که برای بازدید عموم آزاد است. شما در این بخش اشکال خاصی از تجمع استالاگمیت‌ها و استالاکتیت‌ها را خواهید دید که هر کدام شکلی منحصربه‌فرد دارند و بر اساس شکل‌شان به اسم‌های پنجه شیر، میدان بیستون، میدان چهل‌ستون، سه‌راهی کوهی، تالار عروس، پای فیل، میدان شمع، نخل سوخته، میدان مریم مقدس  و... نام‌گذاری شده‌اند.

بخش فرهنگی 

این قسمت دالان وسیعی در جنوب غار است که به برگزاری مراسم و جشن‌های مختلف فرهنگی اختصاص داده می‌شود، البته این دالان راه خروجی ندارد و بخش خروجی آن به صورت مصنوعی و توسط انسان کنده شده است.

بخش ورزشی | ویژه غارنوردان

این بخش تنها برای غارنوردان حرفه‌ای قابل بازدید است و طول آن به حدود 4 کیلومتر می‌رسد. در حال حاضر این بخش فعالیت نمی‌کند.

امکانات غار کتله خور

• رستوران
• سوپرمارکت
• فروشگاه خرید سوغات
• سرویس بهداشتی
• پارکینگ

کجا بمانیم؟

شما می‌توانید پس از بازدید از غار زیبای کتله‌خور، در سوییت‌های اقامتی مجموعه گردشگری کتله خور بمانید یا آن که مسیرتان را حدود 10 کیلومتر به سمت شهر گرماب ادامه دهید و از اقامتگاه‌های شهر بهره ببرید. در نهایت اگر خواستید از امکانات اقامتی بهتری بهره‌مند شوید می‌توانید به شهر زنجان در فاصله 140 کیلومتری رفته و در هتل بمانید.

عجایب غار کتله خور

غار کتله‌خور یک غار تمام عیار است و تمام بخش‌های مختلف یک غار مانند تونل‌، چاه، تالار و دالان‌ها را در خود جای داده است.

وجود چشمه‌های آب زلال در اطراف غار آن را بسیار منحصربه‌فرد کرده است.

این غار در ابتدا یک غار آبی بود که بر اثر انحلال آب و جدا شدن توده‌های سنگی، رفته رفته به شکل غار خشکی درآمده است.

یکی از جالب‌ترین فرضیه‌ها در رابطه با غار کتله‌خور این است که در نهایت به غار علیصدر همدان می‌رسد. دلیل این امر هم‌سن بودن و هم‌جنس بودن و نزدیک بودن این دو غار به یکدیگر است. عده‌ای هم در گذشته معتقد بودند که انتهای کتله‌خور به دریا ختم می‌شود.

هیچ حیوان یا حشره‌ای را داخل غار نخواهید دید.

مراسم عروس گردانی در غار کتله خور 

جالب است بدانید که غار کتله خور در میان مردم محلی از جایگاه خاصی برخوردار است تا جایی که یکی از آئین‌های محلی خود را در این غار برگزار می کنند؛ مراسمی با نام عروس‌گردانی. به این ترتیب که عروس و داماد پیش از رفتن به خانه بخت وارد غار می‌شوند و زمان کوتاهی را با مهمانان به جشن و شادی می‌پردازند. مردم این منطقه معتقدند که گرداندن عروس و داماد در غار برکت و شادی برای‌شان به ارمغان می‌آورد.

روند اکتشاف غار کتله خور

اولین اقدامات اکتشافی کتله‌خور به سال 1331 خورشیدی برمی‌گردد. این غار در اوایل دهه 30 خورشیدی مورد توجه گروهی از غارشناسان و کوهنوردان ایرانی قرار گرفت. در این گروه فردی به نام سید اسدالله جمالی، اهل زنجان، تلاش فراوانی در جهت ثبت ملی این پدیده طبیعی زیبا انجام داد و تلاش‌های وی سرانجام به ثمر نشست. از آن زمان به بعد این غار زیبا مورد توجه عده زیادی از غارنوردان و طبیعت‌دوستان قرار گرفت و خبر کشف آن در مجله‌ها و روزنامه‌های معتبر آن زمان منتشر شد.

در خرداد ماه سال 1331 یک گروه کوهنوردی مجهز به دعوت سید اسدالله جمالی وارد شهر زنجان شدند تا عملیات اکتشاف غار کتله خور را آغار کنند. گروه پس از ورود به غار و اکتشافِ موفقیت آمیزشان که توسط آقای اسدالله جمالی طراحی شده بود عکس‌های یادگاری داخل غار را درون صندوقچه داخل غار گذاشتند که این صندوق سال‌ها بعد توسط گروه علمی دانشگاه همدان از غار خارج شد که البته خلاف مقررات و آیین نامه کوهنوردان و غار نوردان است؛ چرا که این یادگاری‌‌ها باید بدون دستخوردگی در همان جای اولیه‌شان باقی بمانند.

در طی سال‌های بعد گروه‌های مختلف کوهنوردی و غارنوردی به کتله‌خور رفتند و از آن بازدید کردند. همچنین حوالی سال 1368 با حضور آقای اسدالله جمالی برای فیلمبرداری از غار، برای اولین بار وارد محدوده غار کتله‌خور شدند و فیلمی از این غار شگفت‌انگیز تهیه کردند.

پس از نمایش فیلم از شبکه‌های تلویزیونی در حوالی سال 1370 یک تیم کوهنوردی برای اکتشاف بخش‌های جدیدی از غار وارد کتله‌خور شدند. حدود 18 ساعت کاوش‌هایی را داخل غار انجام دادند که نتایج آن کشف 2.5 کیلومتر از دالان اصلی غار و چند دالان فرعی بود. در سال‌های 82 و 83 نیز دو گروه غارنوردی سوئیسی و آلمانی برای اکتشاف و بررسی قسمت‌های ناشناخته وارد کتله‌خور شدند و توانستند حدود 12 کیلومتر دیگر را شناسایی کنند. به گفته مدیریت مجموعه غار کتله‌خور در طی آخرین اکتشاف‌های انجام شده تعدادی از انواع فسیل‌های جانوری به ویژه سگ‌سان در طبقات دوم و سوم این غار کشف شده است که می‌توانند منبع بسیار مهمی برای تحقیقات بیشتر روی این غار باشند.

به هنگام بازدید این نکات را رعایت کنید!

بازدید شما از داخل غار چیزی در حدود 1 تا 1 ساعت و نیم به طول می‌انجامد؛ پس کفش مناسب و آب آشامیدنی را فراموش نکنید.

به هیچ عنوان از مسیر طراحی شده برای بازدید خارج نشوید و همراه با راهنما و گروه پیش بروید.

در هنگام بازدید از تمام غارها باید این نکته را در نظر داشته باشید که فلش دوربین‌ها و گرمایی که تولید می‌کنند می‌توانند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به قندیل‌ها وارد کنند. پس ترجیحا تلفن همراه یا دوربین خود را داخل غار نبرید یا آن که حتما بدون فلش عکسبرداری کنید.

برای تشکیل یک قندیل کوچک، طبیعت میلیون‌ها سال تلاش کرده است، بنابراین تک‌تک اجزای غارها ارزشمند هستند، پس هنگام بازدید به هیچ عنوان به قندیل‌ها دست نزنید و فقط از تماشای آنها لذت ببرید.

در طول مسیر بازدید، هر چه پیش بروید، رطوبت هوا بیشتر می‌شود و این موضوع سبب می‌شود تعرق شما افزایش یابد. به این نکته دقت کنید و اگر بودن در چنین اماکنی شما را اذیت می‌کند مسیر را خیلی ادامه ندهید.

دلیل نامگذاری غار

 شاید برای تان جالب باشد که بدانید چرا نام این غار، کتله‌خور است. گفته می‌شود که مردم در گذشته به کوه‌های کوتاه کتله می‌گفتند. از آن جا که موقعیت مکانی غار به گونه‌ای است که خورشید از پشت کوهی که غار در آن قرار دارد طلوع می‌کند نام آن را کتله خورشید و به اختصار کتله خور گذاشته‌اند.

سخن آخر

با کارناوال همراه شدید تا سفری به به دل کوه داشته باشیم. جایی که زحمت میلیون ساله طبیعت یکی از زیباترین شگفتی های زمین یعنی غار را خلق می کند. غاری که مجموعه‌ای از با کیفیت ترین و شفاف ترین قندیل‌های آهکی ایران و دنیا را دارد. غار کتله خور گرماب در استان زنجان.
این مجموعه زیبا با فعالیت‌هایی که در زمینه گردشگری انجام داده است تلاش دارد تا به ثبت جهانی این مجموعه زیبای تاریخی و طبیعی کمک کند. به نظر شما شرایط لازم برای ثبت جهانی غار کتله خور وجود دارد؟ 
چه کارهای مهم دیگری می توان برای کمک به ثبت جهانی مجموعه انجام داد؟ 
آیا طبیعت دیگری در ایران در اولویت ثبت جهانی‌ست؟ اگر پاسخ‌تان مثبت است، می توانید در بخش نظرات به آن اشاره کنید و با ما و دیگران مخاطبان کارناوال به اشتراک بگذارید.