موزه اسقف اعظم آرداک مانوکیان | موزه مردم شناسی ارامنه

موزه اسقف اعظم آرداک مانوکیان تهران که به آن موزه مردم شناسی ارامنه نیز گفته می‌شود، جاذبه‌ای است که کارناوال تصمیم دارد امروز آن را به شما معرفی کند. این موزه در کنار کلیسای مریم مقدس تهران قرار گرفته و آثار به نمایش گذاشته شده در آن به معرفی آداب و رسوم و فرهنگ عامه ارامنه می‌پردازد. در ادامه همراه کارناوال باشید تا این جاذبه را به تفصیل به شما معرفی کنیم.

چرا بازدید از موزه اسقف اعظم آرداک مانوکیان؟

• از جمله موزه های تهران است که نقش مهمی در تعریف سنت‌ و مذهب ارامنه دارد.
•  بیشتر اشیا موزه اهدایی و نشان‌دهنده فرهنگ مذهبی ارامنه است.
• این موزه یکی از دریچه‌های ارتباطی قوی بین جامعه ارامنه‌ ایران با باقی جامعه بزرگ ایرانی است.
• علاوه بر دیدن موزه می‌توانید از کلیسای مریم مقدس که موزه در کنار آن قرار گرفته نیز دیدن کنید.
• موقعیت موزه به‌گونه‌ای است که دسترسی آسانی به جاذبه‌های معروف تاریخی تهران که در همان حوالی‌اند، دارد.

موزه اسقف اعظم آرداک مانوکیان | موزه مردم شناسی ارامنه

خیابان سی تیر یا چهارراه ادیان گذرگاهی است که در آن مردمانی با مذاهب و عقاید مختلف و مجموعه‌ای از مراکز مذهبی‌شان، همه در یک نشانی مشترک ساکن‌اند؛ در میان این گذرگاه اصیل و قدیمی امروز به سمت موزه ارامنه رفتیم. در کلیسای مریم مقدس تهران و بخش شمالی آن ساختمانی واقع شده که با چند پله به سمت پایین شما را به موزه مردم‌شناسی ارامنه یا موزه مردم‌شناسی اسقف اعظم آرداک مانوکیان می‌رساند. آرداک مانوکیان از سال ۱۹۶1 تا سال 1999 میلادی، اسقف اعظم ارامنه تهران بود و این موزه به‌طور رسمی در ۱۴ آبان ۱۳۸۷ (۴ نوامبر ۲۰۰۸) با حضور پیشوای دینی ارمنیان، جاثلیق اعظم آرام اول، رهبر کل ارمنیان حوزه سیلیسی، افتتاح شد. در این موزه تصاویر و نقشه‌های کلیساها و دِیرهای ارامنه کشور با ذکر مشخصات فنی و مهندسی و مختصات جغرافیایی آن‌ها، لوازم و ادوات مورد استفاده درمراسم کلیسا، متعلقات روحانیون مربوط به مراسم گوناگون مذهبی، کتب خطی با محتوای دینی، لباس سنتی زنان ارمنی در دوره‌های مختلف تاریخی، مدارک، متعلقات و لوازم شخصی شادروان اسقف اعظم آرداک مانوکیان، تابلوهای نقاشی و گلچینی از آثار هنرمندان معاصر ارمنی ایران از جمله تندیس‌ها، مجسمه‌ها و نقاشی‌ها به‌چشم می‌خورد. دستگاه شمع‌سازی قدیمی و کتابی خطی با قدمت حدودی 600 سال از آثار دیدنی و جالب توجه این مجموعه است. بسیاری از این آثار را افراد مختلف به موزه اهدا کرده‌اند.

شما می‌توانید پیش از بازدید از کلیسا، این موزه را ببینید تا با مراسم و آیین‌های ارامنه بیشتر آشنا شوید. 

چه آثاری در موزه اسقف اعظم آرادک مانوکیان خواهیم دید؟

در بخش ورودی حیاط کلیسا دو آرامگاه همراه با تندیس‌هایشان وجود دارد که یکی متعلق به آرداک مانوسیان‏، و دیگری تندیس یپریم‌خان از مبارزان دوره مشروطیت است. در گوشه‌ای از حیاط کلیسا، راه پله‌ای کوچک منتهی به موزه قرار دارد؛ موزه‌ای تقریبا جدید که بیشتر اشیای آن اهدایی است و بخش زیادی از این اشیا از طرف اسقف اعظم آرداک مانوکیان هدیه داده شده است.

• مجسمه‌ها: در یکی از تالار‌‌ها آثار لیلیت تریان، نقاش و مجسمه‌ساز برجسته کشور، قرار دارد؛ وی به مادر مجسمه‌سازی ایران مشهور بوده و تندیس یپریم‌خان از آثار او است.
• لباس‌های ارامنه: در بخش دیگری از تالار، پوشش‌های سنتی بانوان ارامنه در دوران‌ مختلف به نمایش گذاشته شده و در سالنی اختصاصی لباس‌های سنتی ارامنه که زنان خیاط ارمنی آن‌ها را از روی عکس‌ها و اسناد تاریخی دوخته‌اند، قرار دارد. لباس ملکه گوراندوخت همسر شاه گاگیگ قارص و لباس منطقه فریدن را می‌توانید در این بخش ببینید.
• ابزار: در موزه، ابزار کهن ارامنه در روستاهای گوناگون نیز دیده‌ می‌شود که در بین آن‌ها مهری است که بر روی نان‌های مقدس در آیین‌های گوناگون از آن استفاده می‌کردند.
• دستگاه شمع‌سازی: یکی از جالب‌ترین اشیا موزه دستگاه شمع‌سازی آن است که با این دستگاه طی 32 سال حدود 37,373,500 شمع برای کلیساهای ایران ساخته شده است.
• دیگر آثار: نشریه آلیک (قدیمی‌ترین روزنامه ارامنه)، هدایا و عکس‌های اسقف‌های اعظم و عصای آن‌ها، هدایای افراد، معرفی شخصیت‌های مهم و تاثیر‌گذار ارامنه ایران، آثار هنرمندان معاصر ایران، کتاب‌ها و عکس‌های کلیسا‌های ایران، کتب دینی خطی که قدیمی‌ترین کتاب حدود ۶۰۰ سال قدمت دارد، سکه‌ها و اسکناس‌های ارمنستان و آثار دیگر، از اشیایی است که در این موزه زیبا نگهداری می‌شوند.

امکانات

• راهنما
• فروشگاه کتاب

کلیسای مریم مقدس تهران

موزه اسقف اعظم آرداک مانوکیان در کنار یکی از کلیساهای مهم ارامنه تهران یعنی کلیسای مریم مقدس قرار گرفته است که می‌توانید قبل از بازدید موزه از آن دیدن کنید.

این کلیسا در سال 1309 در پی افزایش تعداد ارامنه در پایتخت تاسیس شد. در نقشه کلیسا سبک مهرازی ارمنی، نوعی معماری خاص که بیش از ۴۵۰۰ سال است که ارمنیان از آن استفاده می‌کنند، به‌کار رفته است. این سبک معماری رابطه مستقیمی با اقلیم و شرایط طبیعی سرزمین کوهستانی ارمنستان دارد و تحت تاثیر مستقیم تاریخ و فرهنگ ملت ارمنی نیز است. تمام هزینه‌های ساخت را شخص خیری به عهده گرفت و ساخت کلیسا در سال 1317 به پایان رسید. در سال 1324 «کلیسا حضرت مریم» به دست شادروان گاره‌گین کاتولیکوس بازگشایی و در سال 1387 با حضور پیشوای دینی ارمنیان، موزه اسقف اعظم آرداک مانوکیان در مجاورت آن افتتاح شد. پلان کلیسا از داخل و خارج شکل صلیبی دارد؛ محراب کلیسا دارای سه پنجره و در دو طرف محراب، اتاق‌های کوچکی به‌صورت قرینه ساخته شده که درب آن‌ها به درون نمازخانه باز می‌شود. این موزه از دو گنبد تشکیل شده، که یکی در بالای نمازخانه و دیگری در قسمت غربی بنا (ناقوس‌خانه‌ کلیسا) قرار دارد. از طریق راه پله‌های ضلع شمالی کلیسا می‌توان به پایین رفت و به موزه رسید.

ثبت ملی: این اثر در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۸۱ با شماره ۷۲۳۷ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌ است.

سخن آخر

در گذر از چهارراه ادیان، خیابان سی تیر، به سمت کلیسایی رفتیم که موزه‌ای از فرهنگ و آداب مذهبی ارامنه را به نمایش گذاشته است. موزه‌ای که شاید تا به امروز نام آن‌ را کمتر شنیده بودید. در گشت‌وگذارتان در خیابان سی تیر به دیدن این مکان جذاب هم بروید و در صورتی که قبلا از آن بازدید کرده‌اید از تجربه‌های خود برایمان بگویید که کدام قسمت موزه برای شما جالب‌تر بوده است؟ این موزه تا چه حد در شناخت بهتر آداب مذهبی ارامنه به شما کمک کرده است؟