موزه ملی تاریخ جمهوری آذربایجان | گنجینه ای ارزشمند در باکو

اگر از طرفداران موزه گردی هستید در ادامه با ما همراه شوید تا شما را با موزه ملی تاریخ جمهوری آذربایجان آشنا کنیم. خواندن این مطلب می تواند شما را بیشتر با تاریخ و فرهنگ آذربایجان آشنا کند و همچنین فکر سفر به به باکوی آذربایجان را در ذهن تان بیندازد. در این مطلب راهنمای بازدید جامعی به این موزه ملی آذربایجان خواهیم داشت، آدرس موزه ملی تاریخ آذربایجان و همینطور هزینه بازدید از موزه ملی تاریخ آذربایجان را نیز ذکر می کنیم.

کارناوال را در ادامه دنبال کنید. 

چرا موزه ملی تاریخ آذربایجان؟

•  از بزرگترین و ثروتمندترین موزه های کشور آذربایجان به شمار می رود.
• در این جا می توانید تاریخ کشور آذربایجان را از دوران باستان تا قرن 20 مرور کنید.
• گوشه ای از تاریخ کشورمان نیز در این موزه به تصویر کشیده شده است.
• ساختمان این موزه مربوط به یکی از بازرگانان نفت بوده و به همین خاطر، بسیار لوکس و دیدنی ست.

آشنایی با موزه ملی تاریخ آذربایجان | National Museum of History of Azerbaijan

موزه ملی تاریخ آذربایجان، یکی از بزرگترین و ثروتمندترین موزه های کشور آذربایجان است که در پایتخت این سرزمین، یعنی شهر باکو قرار دارد. در این موزه، کلکسیون ارزشمندی از صنایع دستی آذربایجان از دوران پیش از تاریخ تا دوران معاصر به چشم می خورد. نمونه هایی که در این موزه نگهداری می شوند همگی به خوبی تاریخ کشور آذربایجان را در ادوار مختلف به نمایش می گذارند؛ از زمانی که این سرزمین بخشی از ایران بود یا وقتی که به طور موقتی به چنگ عثمانیان افتاد. آثاری هم از آن دورانی که پس از قرارداد ترکمانچای، روسیه آذربایجان را اشغال کرده بود در این موزه دیده می شود. 

این موزه در سال 1920، یعنی زمانی که آذربایجان تحت تملک شوروی قرار داشت تاسیس شد و در سال 1921، درهایش به روی بازدیدکنندگان گشایش یافت. اما قدمت ساختمان این موزه، به زمان های دورتر می رسد. بنای موزه ملی تاریخ آذربایجان، بین سال های 1895 تا 1901، به دستور یکی از تجار آذربایجان به نام حاجی زین‌العابدین تقی‌یف (Haji Zeynalabdin Taghiyev) ساخته شد تا سکونتگاه وی و خانواده اش باشد. اگرچه حاجی زین‌العابدین و خانواده‌اش نتوانستند مدت زیادی در این مکان زندگی کنند و درست پس از اشغال آذربایجان توسط شوروی، این عمارت مصادره شد و در نهایت آن را به موزه تبدیل کردند. در حال حاضر، بخش هایی از موزه به زندگی حاجی زین‌العابدین اختصاص داده شده است.

در موزه ملی تاریخ آذربایجان چه خواهید دید؟ 

به طور کلی بازدید از موزه ملی تاریخ آذربایجان در دو طبقه صورت می گیرد. در این طبقات بیش از 80 هزار نمونه از اشیای مربوط به دوران باستان نگهداری می شود؛ آثار کشف شده از اعماق دریای خزر و نمونه های پیدا شده در خرابه گیلان (Gilan Mausoleum)، اورن قلعه و در شهرهای قرون وسطی مثل گنجه، همگی مربوط به بخش باستان شناسی هستند.

همچنین موزه بودجه ای را به بخش سکه شناسی اختصاص داده است و در نتیجه، بیش از 100 هزار سکه متعلق به قرن های 9 تا 18، در این مکان نگهداری می شوند. قوم نگاری هم از مهمترین بخش های موزه است؛ در این قسمت نمونه هایی از پوشش و جواهرات مردم محلی آذربایجان در ادوار مختلف وجود دارد که به خوبی فرهنگ مردم آذربایجان را به تصویر می کشند. از دیگر بخش های موزه می توان اسلحه ها و پرچم ها (تاریخ مدرن)، منابع مستند، آزمایشگاه برای بازسازی موزه، کتابخانه و ... را نام برد.

در ادامه می خواهیم آرام آرام شما را در موزه بگردانیم و فضای آن را برای تان به تصویر بکشیم و نگاهی هم به شاخص ترین اشیایی که در این مکان نگهداری می شوند بیاندازیم. همچنین مختصری به تاریخچه شکل‌گیری موزه و شمایل آن پیش از آن که به موزه تبدیل شود اشاره می کنیم. با ما همراه بمانید. 

راهنمای بازدید از موزه ملی تاریخ آذربایجان

با ورود به موزه ملی آذربایجان، گویی می خواهید در تاریخ این سرزمین قدم بزنید و به همین خاطر، باید راه تان را از ابتدای تاریخ آغاز کنید و آنچه برای این سرزمین اتفاق افتاده است را از آغاز ببینید تا اینکه به امروز برسید. در ادامه به طبقات مختلف موزه سر می زنیم و از آثار موجود در آن ها دیدن می کنیم.

طبقه اول

طبقه اول موزه ملی آذربایجان را می توان به 7 بخش تقسیم کرد. بخش اول به آثار یافته شده از عصر سنگ اختصاص پیدا کرده است که در سرزمین آذربایجان، از 2 میلیون سال پیش آغاز شد و 3 هزار سال پیش به پایان رسید. آثار دوران سنگ در 7 ویترین به نمایش گذاشته شده اند. پس از عبور از میان آثار این دوره، طبیعتا به عصر برنز و آهن می رسید که 6 تا هزار سال پیش از میلاد به وقوع پیوست. اشیایی که از این زمان کشف شده اند در 14 ویترین دیده می شوند.

پس از این ها، نوبت به دوران باستان و ایالات دوران قرون وسطی (Medieval States) می رسد. این دوران از تاریخ آذربایجان در قرن های 10 تا 12 به وقوع پیوست و از آن جایی که تعداد آثار کشف شده از این زمان بیشتر هستند، 31 ویترین را به خود اختصاص داده اند.

همین طور که که مسیرتان را در تاریخ آذربایجان ادامه می دهید به نمونه های تاریخی ارزشمندی از سیاست، اقتصاد و اجتماع این سرزمین در قرن های 12 تا 15 می رسید که در 17 ویترین جای گرفته اند. مثلا در قرن 12 اهمیت بندر باکو افزایش یافته بود و پس از زلزله ای که در سال 1192 در شهر شماخی (Shamakhi) به وقوع پیوست، شروانشاه آهسیتان اول (Shirvanshah Akhsitan I) مقر پادشاهی‌ش را به باکو منتقل کرد؛ در همین زمان بود که برای اولین بار ناوگانی در سرزمین آذربایجان برپا شد تا از حمله های دریایی جلوگیری کند. در این بخش شما می توانید تصویری از بازدید آهسیتان اول از ناوگانش در باکو را تماشا کنید و البته نمونه های بسیار بیشتری را نیز از نظر بگذرانید که تاریخ آذربایجان را به زیبایی توصیف می کنند. 

پس از آنکه گشتی در بخش چهارم موزه داشتید و نگاهی به 17 ویترین آن انداختید، زمان بازدید از بخش فرهنگ و دانش آذربایجان می رسد. در این جا، 5 ویترین وجود دارد که یکی از  محبوبترین شان، ویترینی ست که اشیای متعلق به صوفیگران را نمایش می دهد. در قرون وسطی، شیوه صوفی گری جای خودش را در سرزمین آذربایجان پیدا کرده و فرهنگ این سرزمین را تحت تاثیر خود قرار داده بود. در این بخش از موزه، لباس های مرسوم و وسایل مخصوص صوفیگران به چشم می خورد. همچنین ابزارهای نجومی هم از نمونه هایی ست که در این قسمت نگهداری می شود. 

پس از آن نوبت به قرن های 16 تا 18 می رسد؛ 11 ویترین، تاریخچه این دوره از آذربایجان را توصیف می کند. سلاح های مربوط به حکومت صفوی، یکی از نمونه های جالبی ست که در این بخش نگهداری می شود. پوشش ایل افشار و همچنین گوشواره های مروارید همسر نادرشاه نیز در همین قسمت، در معرض دید گذاشته شده اند. 

و در آخر، از چهار ویترین مربوط به کشاورزی قرن های 16 تا 19 بازدید می کنید و بعد از این، گشت و گذارتان در طبقه اول به پایان می رسد و وقتش می رسد که به طبقه دوم بروید. 

طبقه دوم

زمانی که از پله های فرش شده ساختمان بالا بروید، به طبقه دوم می رسید؛ جایی که دوران جدیدتری از تاریخ آذربایجان را به تصویر می کشد. 

در ابتدای بازدید از این طبقه، با آثاری مربوط به خانات آذربایجان مواجه می شوید. یعنی دوران پس از حکومت صفویه که آذربایجان از اراضی ایران شمرده می شد اما اداره امور آن به عهده "خان" بود. خان ها در برخی امور استقلال عمل داشتند؛ اما در مجموع، تبعه و خراجگزار دولت ایران شمرده می شدند. 9 ویترین را به این زمان از تاریخ آذربایجان اختصاص داده اند. 

پس از آن، نوبت بازدید از ویترین هایی می رسد که شاید برای بسیاری از ما ایرانی ها، موجب ناراحتی باشد. در این جا به 6 ویترین برمی خورید که از احوالات آذربایجان پس از عهدنامه ترکمانچای و اشغال آذربایجان توسط روسیه می گویند. در این بخش پوشش سربازان خطه آذربایجان را می بینید، آن ها کلاه، شلوارهای پشمی، لباس های گشاد با آستین های بلند، بوت های ساق بلند، تسمه کمری می پوشند، حتی سلاح سردی که این مردان به دست می گرفتند نیز در موزه دیده می شود. همچنین پوشش سربازهای روس را نیز در این قسمت می توانید مشاهده کنید.

3 ویترین هم به پایان اشغال آذربایجان توسط روسیه اختصاص داده شده است؛ و پس از آن، نوبت 4 ویترین مربوط به شمال آذربایجان که به امپراتوری روسیه تعلق داشته (North Azerbaijan within the Russian Empire) می رسد؛ در این بخش اشیایی از سال های 1830 تا 1870 قرار دارد.

اگر از طرفداران صنایع دستی هستید، طبقه دوم می تواند جذابیت قابل توجهی برای تان داشته باشد. چرا که در این طبقه 6 ویترینِ مربوط به هنرهای فولکلور، و سه ویترینِ مرتبط با فرش و ابریشم آذربایجان وجود دارد.

نمونه هایی مربوط به بازرگانی، توسعه اقتصاد، نفت و دیگر صنایع، آموزش، علم، عقاید مردم و ... در چند قرن گذشته نیز از آثاری هستند که در این طبقه به چشم می خورند.

همچنین در این طبقه، می توانید به تاریخ جنگ نیز نگاهی بیندازید؛ مثلا جنبش انقلابی آغاز قرن بیستم، شرایط آذربایجان در جنگ جهانی اول، نسل کشی ماه مارس 1918 که یک نزاع قومی بود و به مرگ 12 هزار آذربایجانی و دیگر مسلمانان انجامید. در نهایت آثاری مربوط به جمهوری دموکراتیک آذربایجان گشت و گذارتان را در طبقه دوم به پایان می رسانند. 

8 سالن مختص زندگی صاحبخانه قبلی

پس از بازسازی هایی که بین سال های 2004 و 2007 در موزه ملی تاریخ آذربایجان صورت گرفت، یک بخش جذاب دیگر هم به این موزه اضافه شد که به صاحب قبلی سازه اختصاص یافته است. پس از آن که شوروی این خانه را از صاحبش غصب کرد، بسیاری از تعلقات حاجی زین‌العابدین تقی‌اف را نابود کرد و بر روی نقاشی های یکی از اتاق ها که به اتاق آیینه معروف است گچ پوشاند، چرا که به زعم شان، این نقاشی ها نمادی از بورژوازی بودند. در طول بازسازی های دهه 2000، این نقاشی ها زیر توده ای از گچ یافت شدند.

در حال حاضر، در موزه ملی تاریخ آذربایجان، 8 اتاق متعلق به آثار باقی مانده از زندگی حاجی زین العابدین است. این اتاق ها را می توان زیباترین بخش موزه دانست. کاغذ دیواری ها با رنگ های مایل به سرخ، لوسترهای باشکوه و گرانقیمت، پرتره ای از خود حاجی زین العابدین و ... در این قسمت از موزه دیده می شوند.

برخی از اشیای ارزشمند موزه

در بخش بالا، اشاره ای به چندی از آثار ارزشمندی که در موزه ملی تاریخ آذربایجان نگهداری می شوند داشتیم. در این قسمت، تعدادی از شاخص ترین اشیای این موزه را به شما معرفی می کنیم تا حین بازدید از موزه، حتما به آن ها سری بزنید و پیش زمینه ای درباره آن ها داشته باشید. 

شمشیر حاجی زین العابدین: این شمشیر زیبا در اوایل قرن بیستم برای صاحب پیشین موزه ملی طراحی شد و در ساختش از فولاد، نقره، طلا، الماس، زمرد، یاقوت کبود و یاقوت سرخ استفاده کرده اند. 

نماد قدرت، متعلق به آخرین حکمران ایران در گنجه: در موزه، وسایلی مربوط به جنگ میان روسیه و ایران نیز وجود دارد که از ارزش تاریخی قابل توجهی برخوردارند. یکی از این اشیا، چوبی 170 سانتیمتری، مزین به موهای دُم اسب است که به جواد خان زیاد اوغلی قاجار تعلق داشت. بنا بر توضیحات، این چوب نمادی برای قدرت محسوب می شده است. جوادخان، آخرین حکمران ایران در گنجه بود که در سوم ژانویه ۱۸۰۴ میلادی در آغاز دوره اول جنگ های ایران و روسیه در زمان قاجار، پس از جنگی دلاورانه با یک پسر خود کشته شد.

پتک آب‌طلای ابراهیم خلیل خان: در ۱۴ ماه می سال ۱۸۰۵ میلادی عهدنامه ای به نام کورک‌چای (Kurekchay)، میان پاول سیسیانوف، فرمانده نیروهای روسی در قفقاز و ابراهیم خلیل خان جوانشیر، خان خانات قره‌باغ به امضا رسید و بر اساس آن، خانات قره‌باغ از ایران جدا و بخشی از امپراتوری روسیه شد. یک پتک یا عصای آبطلا مربوط به همین خان خانات قره‌باغ نیز در موزه تاریخ آذربایجان نگهداری می شود که در 9 دسامبر 1928، توسط نوه ابراهیم خلیل خان به موزه اهدا شد. 

دیگ مسی در دار، قرن 19: یکی از هنرهای متدوال و محبوب در آذربایجان، مسگری است و روستایی به نام لاهیج (Lagich) حرف اول را در رابطه با این هنر می زند. این روستا در کوهستان های نزدیک به شماخ واقع شده است و به خاطر مسگری اش در تمامی سرزمین های قفقاز شهرت دارد. تا پیش از روی کار آمدن شوروی در آذربایجان، بیش از 180 کارگاه مسگری در این روستا به چشم می خورد. در موزه تاریخ آذربایجان، یک دیگ مسی در دار، کار هنر مردم این روستا نگهداری می شود. قدمت این دیگ مسی به قرن 19 می رسد. 

کمربند طلای آینه‌دار: کمربند همواره در لباس سنتی خانم های آذربایجانی نقش پر رنگی را ایفا می کند. در گذشته، این کمربندها را وسیله ای می دانستند برای دوری از ارواح شیطانی! این کمربندها در هر زمان مُدهای خاص خود را داشتند و فشن آن زمان را دنبال می کردند. مثلا در قرن های 18 و 19، کمربندهای آینه‌دار مُد بود. در بخش طلا و جواهر موزه، بیش از هرچیز این کمربندهای زینتی، توجه بازدیدکنندگان را جلب می کنند. یکی از این کمربندها، آینه‌دار است که قدمتش به قرن 19 می رسد و بین 300 تا 500 گرم طلا در آن به کار رفته است. 

کلاه صوفیان: بالاتر اشاره کردیم که در قسمت فرهنگ و دانش موزه، ویترینی به پوشش و وسایل صوفی ها اختصاص داده اند؛ یکی از شاخص ترین اشیای این موزه، کلاه صوفیگری ست. هر کدام از روش های صوفیگری، سمبل مخصوص به خود را داشته اند که با توجه به آن، کلاه خاصی بر سر می گذاشتند. در قرن های 14 و 15 یک نوع کلاه صوفیگری وجود داشت که در آن، چهل تکه به زیبایی و با ظرافت، در چهاربخش جای می گرفتند. این کلاه، نمادی از فرقه خلافه (Khilafah) بود که از آذربایجان سر برآورد و سپس در تمامی دنیا، رهروانی برای خود یافت. 

تاج سر عروس: در بخشی که آثار مربوط به قرن 19 در آن نگهداری می شود، با تاج عروسی مواجه می شوید که حتما چشم تان را می گیرد و دوست دارید بیشتر در موردش بدانید. این تاج بخشی از پوشش عروس های شمال آذربایجان بوده است و گوشه ای از فرهنگ مردم آذبایجان به حساب می آید. در ساخت این تاج زیبا از نقره و چندگونه جواهرات کمیاب استفاده کرده اند. 

تاکسی: عمده تاکسی های شهر باکو که در کنار خیابان منتظر مسافرند، تاکسی متر ندارند و حداقل هزینه کرایه آن ها از 5 منات آذربایجان (127,966 تومان) شروع می شود. از سال ۲۰۱۱، تاکسی هایی به سبک تاکسی های لندن وارد خیابان های باکو شدند. بر روی این تاکسی ها پرچم ۱ منات به چشم می خورد، تاکسی متر دارند و کرایه های منصفانه و منطقی دریافت می کنند.

آدرس: آذربایجان، باکو، خیابان حاجی زین العابدین تقی‌یف 4

Address: 4 Haji Zeynalabdin Taghiyev St, Baku , Azerbaijan

هزینه

هزینه برای ورود 10 منات آذربایجان (255,932 تومان) و برای استفاده از یک راهنمای موزه، 10 منات آذربایجان (255,932 تومان) دیگر باید پراخت شود.

*در اتیکت کنار آثار، به زبان های انگلیسی، روسی و آذری درباره آثار توضیح داده شده است. 

سرگذشت ساختمان موزه، از اقامتگاه تا اشغال توسط شوروی 

تاکنون در گوشه هایی از مطلب، اشاراتی به حاجی زین‌العابدین تقی‌اف، صاحب پیشین ساختمان موزه، داشته ایم. اما بد نیست که بیشتر به معرفی این مرد بپردازیم و همینطور، توضیح دهیم که ساختمان موزه، پیشتر چگونه بوده است؟!

حاجی زین‌العابدین تقی‌اف، در اوایل قرن نوزده نزدیک شهر باکو متولد شد. وی از سرمایه داران خیرخواه و فرهنگ‌دوست آذربایجان بود. خانواده حاجی وضعیت مالی خوبی نداشتند اما حاجی تقی‌اف با تلاش فراوان و وارد شدن در صنعت نوپای نفت، موفق شد برای خود سرمایه قابل توجهی جمع آوری کند و زندگی خود را بسازد. با پیشرفت صنعت نفت در آذربایجان، حاجی هم به یکی از بزرگ ترین سرمایه داران باکو و قفقاز تبدیل شد و ثروتی هنگفت به دست آورد. البته قلب این مرد بسیار بزرگ بود و علاوه بر کسب درآمد، به بینوایان و نیازمندان نیز توجه ویژه ای داشت.

اوضاع بر وفق مراد حاجی بود تا اینکه در ۲۸ آوریل سال ۱۹۲۰ آذربایجان توسط شوروی اشغال شد و همه چیز از آن پس دگرگون شد. اموال بسیاری از ثروتمندان به نفع دولت مصادره شد و حاجی نیز ثروت خود را شوروی باخت. به خواهش مردم آذربایجان، «نریمان نریمانف» یکی از مقامات وقت فرصتی برای انتخاب ملک به حاجی زین‌العابدین تقی‌اف داد. وی از میان املاک مصادره شده‌اش باغی در «مردکان» را برگزید و باقی زندگی خود را در آن جا گذراند. حاجی تقی‌اف در ۱ سپتامبر سال ۱۹۲۴، در سن ۱۰۱ سالگی درگذشت و ۴ سپتامبر تدفین شد. افراد زیادی از باکو و اطراف آن جهت حضور در مراسم به خاکسپاری او رفتند. 

ساختمان موزه پیش از این چگونه بوده است؟

بین سال های  1895-1901 به دستور حاجی زین‌العابدین کاخی که در تمامی مطلب حرفش را زده ایم ساخته شد؛ گفته می شود که حاجی این سازه را به همسر دومش، سُنا هدیه کرد. معمار این سازه، شخصی به نام ایوسیف ویکنتایویچ گوستاف (Iosif Vikentyevich Goslavsky) بود.

این کاخ عظیم با چهار نما و گنبدهای غول پیکر خود مورد توجه بسیاری از مردم قرار می گیرد. نمای خارجی آن را به سبک رنسانس ایتالیا طراحی کرده اند. برخی از عناصر داخلی تالارهای این کاخ با الهام از سنت های معماری آذربایجانی طرح ریزی شده است حال آنکه گوستاف برای طراحی از سیستم نظم کلاسیک بهره گرفته بود.

تمام تجهیزات داخلی کاخ را از روسیه، فرانسه، آمریکا و آلمان آورده بودند. در خانه سیستم گرمایش و سرمایش نصب شده بود. سقف کاخ تماما طلاکاری بود و هزینه ای به ارزش ۴۰ هزار روبل برای آن پرداخته بودند، هنوز هم در برخی اتاق ها می توانید این سقف های باشکوه را ببینید. ستون های کاخ را با الماس و آینه های رنگین آراسته بودند و آن ها را با تخته های درخت فانی طبیعی و رنگی که از روسیه آمده بود پوشانده بودند. مبلمان را هم از آمریکا، تصاویر و پرده های زربفت از آلمان آورده بودند. فقط ۱.۲ میلیون روبل برای ساخت و ساز ساختمان، البته بدون احتساب مبلمان و تجهیزات آورده شده از کشورهای خارجی، هزینه شده بود.

در کتاب زندگینامه حاجی زین‌العابدین آمده است که 270 مهندس، معمار، نجار و حرفه ای های دیگر رشته ها در ساخت این سازه دخیل بوده اند. در زمان ساخت این سازه، از سبک های مختلفی برای طراحی و معماری الهام گرفته شده بود. در نمای خارجی از سبک های معماری ایتالیایی و تقارنی که در آن ها وجود دارد بهره گرفته بودند، اتاق نظافت به سبک فرانسوی قرن هجده ساخته شد، سالن صرف غذا به سبک باروک فلامنگو (Flamengo baroque) ساخته شده بود و برای ساخت اتاق خواب ها از شیوه های مدرن بهره گرفته بودند. 

با توجه به تصاویری که از حدود 90 سال پیش باقی مانده است، یکی از شاخص ترین اتاق های این کاخ، متعلق به همسر حاجی بود و این طبیعی ست، چرا که حاجی تقی‌اف سازه را به عنوان هدیه ای، به همسرش تقدیم کرده بود. تمامی مبلمان و نقاشی های این اتاق در زمان هجوم شوروی و توقیف اموال حاجی، ناپدید شدند. امروزه هیچ چیزی در این بخش باقی نمانده است به جز سقف های آینه کاری شده.

تاریخچه موزه تاریخ ملی آذربایجان

پیش از این ذکر کردیم که ساختمان موزه ملی آذربایجان در ابتدا به حاجی زین‌العابدین تقی‌یف تعلق داشت. حاجی زین‌العابدین از سرمایه داران نیکوکار و فرهنگ‌دوست آذربایجانی شمرده می شد؛ اما پس از ماجرای ترکمنچای، اشغال سرزمین آذربایجان توسط روس ها و ورود ارتش سرخ شوروی به آذربایجان در آوریل 1920، اموال بیشتر سرمایه داران نفت مصادره شد و حاجی زین‌العابدین هم که در میان این افراد قرار داشت، اموالش را به شوروی باخت. در تاریخ 15 ژوئن ۱۹۲۰ بود که کمیسیری مردم شوروی (USSR People's Commissariat) ساختمان را به موزه تبدیل کرد؛ این مکان در ابتدا موزه سرزمین مادری (Museum of native land) نامیده می شد. 

در ماه می 1934، یک دستور ویژه مبنی بر بهبود در تدریس تاریخ و جغرافیا در مدارس صادر شد که اگر به طور دقیق تر بخواهیم این مصوبه را توضیح دهیم، باید بگوییم هدف از آن توضیح "فواید" جامعه سوسیالیستی به نسل جدید بود؛ نسلی که آینده رژیم تمامیت خواهی شوروی را رقم می زد. اما نتیجه این مصوبه چه تاثیری بر موزه سرزمین مادری می گذاشت؟

باید بخش های جدید به موزه اضافه می کردند که هدف های مکتب سیاسی شوروی، یعنی "مارکسیسم" در آن به نمایش در می آمد؛ از جمله بخش هایی که پس از این مصوبه به موزه سرزمین مادری اضافه شدند می توان به بخش "تاریخ مذهب و کفر" اشاره کرد. در همین زمان هم بود که نام موزه سرزمین مادری به موزه تاریخ آذربایجان تغییر کرد.

البته تنها موزه سرزمین مادری نبود که دچار تغییراتی شد و بر وسعت و بخش هایش اضافه شد. به طور کلی موزه های جدیدی درون سرزمین های تحت حکومت شوروی ساخته شدند و در همه آن ها محورهای تاریخی در رابطه با القای نگرش های سیستم جدید افزایش یافت. علاوه بر این موضوع، ساز و کار طرفداری از ایده های شوروی بسیار قوی تر شدند و شناخت مردم شوروی از تاریخ میهن خود از طریق دستاوردهای موزه ها در تحقیقات توسعه یافت.

موزه تاریخ آذربایجان از اولین روزهای تاسیس خود، به عنوان یک موسسه فرهنگی- آموزشی و پژوهشی فعالیت می کند اما این تغییرات و تحقیقاتی که پیروی مصوبه شوروی صورت گرفت باعث شد اتفاق هایی در این موزه صورت گیرد که از بسیاری شان به عنوان "اولین بار" یاد شود. 

بازسازی

از زمان تاسیس موزه تاریخ ملی تاکنون، تغییرات بسیاری در این مکان صورت گرفته است و تمامی بخش های آن بهبود پیدا کرده اند، این توسعه چه در محتوای درونی آن و چه در ظاهر آن اتفاق افتاده است. از آخرین بازسازی های صورت گرفته در این موزه می توان به سال های 2004 تا 2007 اشاره کرد. در این دوره، به فرمان «الهام علی اف»، رئیس جمهور وقت آذربایجان، موزه ملی تاریخ آذربایجان با معیارهای مدرن موزه ها بازسازی شد، البته تمام این بازسازی ها با حفظ نمای تاریخی بنا صورت گرفت. در حین این بازسازی و مرمت، موزه به تجهیزات مدرن مجهز شد و اشیای نمایشی موجود در آن به طور دقیق و موشکافانه ای بازسازی شدند. در طول این بازسازی ها بازدید از موزه امکان نداشت اما پس از ۲۰۰۷ و اتمام کار، درهای موزه مجددا به روی بازدیدکنندگان باز شد. 

با تماشای ویدیوی زیر گشتی کوتاه در موزه تاریخ ملی آذربایجان بزنید:

اطلاعات تکمیلی 

1- برخی از اتاق های موزه ملی به کلاس های آموزشی اختصاص داده شده است. گفته می شود که 5 آکادمی تخصصی در حال حاضر مشغول فعالیت در موزه هستند که شامل باستان شناسی، قوم نگاری، مدال شناسی و همینطور، آزمایشگاه ترمیم آثار می شوند.

2- از سال 1925 تا دهه 1960، کاوش هایی برای پیدا کردن اشیای باستانی و یادبودهای سنتی در زمین های آذربایجان رخ داد و باستان شناسانی با نام های داوود شریف، یوجینی پاکخوموف (Yevgeniy Pakhomov)، ایشاک جعفرزاده، موسوم سالامف (Movsum Salamov)، صالح گزیف، محمدعلی حسینف بر این کندوکاوها نظارت داشتند.

در سال ۱۹۲۵ کاوش های باستان شناسی در «خواجه‌لی» و «نخجوان» آغاز شدند که پایه های مطالعه علمی در خصوص آثار ملموس و فرهنگی باستانی در قلمروی آذربایجان رقم زدند. در سال های بعدی، کاوش ها همچنان ادامه داشتند و باستان شناسان در مناطقی نظیر شهر قبله (Qabala) -پایتخت آلبانیای قفقاز- و همچین در خرابه گیلان (Gilan Mausoleum)، اورن قلعه (Orangala) و بعضی شهرهای قرون وسطی مثل گنجه (Ganja) به دنبال رد گذشتگان گشتند. از ارزشمندترین یافته های کاوشگران در منطقه قفقاز بزرگ می توان به فرهنگ یالویلو (Yalоylutəpə) اشاره کرد که در شهر قبله کشف شد. در شهر مینگه‌چویر نیز کاوش ها ادامه داشت که یافته های مهمی را در مورد دوره اولیه قرون وسطی در آذربایجان آشکار کرد. همه این بررسی ها از ارزش بالایی برخودار بودند که در جمهوری سوسیالیستی آذربایجان شوروی به عنوان یک موفقیت بزرگ شناخته می شدند.

همه آثار یافت شده در این دوران در موزه ملی تاریخ به نمایش گذاشته شده اند و استقبال قابل توجهی از آن ها می شود. همچنین این اطلاعات تازه، منبع موثقی برای تالیف کتاب ها و مقاله های زیادی بوده و هستند.

اگرچه از دهه 1960، کاوش های موزه به صورت مستقیم ادامه پیدا نکرد، اما در 1972، اتفاقی به وقوع پیوست که تحقیقات صورت گرفته توسط موزه را به سطح بالاتری برد و بر ارزش گنجینه ای که در موزه قرار دارد، بیش از پیش اضافه کرد. در این سال، گروهی از غواصان تحت نظر تاریخدان و باستان شناس موزه ویکتور کواچیدز (Viktor Kvachidze) به کار در نواحی ساحلی دریای خزر مانند پیله‌گاه (Bilgah) پرداختند. آن ها اشیای باستانی ارزشمندی را در زیر آب پیدا کردند؛ این اشیا توجه بسیاری از تاریخدانان را به خود جلب کرده و زمینه ای شدند برای تحقیق درباره مناطق مسکونی گذشتگان که در حال حاضر زیر آب های خزر پنهان هستند.