موزه دوران اسلامی تهران

امروز می‌خواهیم سری به یکی از زیباترین موزه های معروف تهران بزنیم و سراغ موزه دوران اسلامی تهران در مجموعه موزه ملی ایران برویم. موزه‌ای که پس از بازدید از آن می‌توانید بگویید سفری جذاب در تاریخ ایران زمین در اسلامی داشتید و با تعدادی از بهترین آثار تاریخی این دوره کشورمان آشنا شده‌اید. پس همراه‌مان شوید تا برای‌تان از بخش‌های مختلف موزه بگوییم، آثار موزه اسلامی تهران را معرفی کنیم؛ و با پاسخ به سوال موزه هنرهای اسلامی کجاست، با بهترین روش‌های رسیدن به موزه آشنا شویم. 

چرا بازدید از موزه دوران اسلامی ایران؟ 

• این موزه بخشی از موزه ملی ایران است و آثار بی‌نظیری از دوران اسلامی در آن به نمایش درآمده است.
• در این موزه امکان بازدید از آثار مهمی مانند قرآن‌ها و نسخ خطی، کتیبه‌ها و محراب‌های آجری و گچبری شده، عالی‌ترین نمونه‌های خاتم‌کاری، میناکاری و مرصع و ... را دارید. 
• با بازدید از این موزه می‌توانید با سرگذشت ایران در دوره اسلامی به ترتیب دوران‌های تاریخی بیشتر آشنا شوید. 
• از جمله دیدنی های تهران است که دسترسی آسانی از طریق حمل و نقل عمومی دارد. 

آشنایی با موزه دوران اسلامی ایران 

موزه باستان شناسی و هنر اسلامی ایران یا به اختصار موزه دوران اسلامی یکی از مهم‌ترین گنجینه‌های به‌جای‎مانده از این زمان را در خود جای داده است و در کنار موزه ایران باستان، مجموعه بزرگ موزه ملی ایران را تشکیل می‌دهد. شما در این موزه می‌توانید از تماشای آثار دوران اسلامی از صدر اسلام تا اواخر قاجاریه که در 6 تالار به نمایش درآمده‌اند لذت ببرید. بنای موزه دوران اسلامی با الهام از کاخ ساسانی بیشاپور ساخته شده است؛ طرحی چلیپایی و هشت ضلعی دارد و در 4000 مترمربع مساحت، آثار دوره‌های مختلف اسلامی را در خود جای داده است. این موزه 4 طبقه دارد که نمایش اشیا در آن از طبقه دوم آغاز و به طبقه اول ختم می‌شود. طبقه همکف نیز به سالن اجتماعات و سالن نمایشگاه های موقت اختصاص دارد.

طبقه دوم موزه 

بازدید از موزه همان‌طور که گفتیم از طبقه دوم آغاز می‌شود که این طبقه شامل سه تالار صدراسلام، سلجوقی و ایلخانی ست. 

تالار صدراسلام 

آثار صدراسلام تاثیر زیادی از هنر دوره ساسانی گرفته‌اند و تفکیک آثار این دو دوره بسیار دشوار است. در اواخر قرن دوم و سوم هجری قمری خط کتابت در ایران رواج پیدا کرد و آثار زیادی با این خط به وجود آمد. این دوران همزمان با ظهور سلسله‌های ایرانی طاهریان، آل‌بویه، سامانیان و غزنویان است. قرآن‌هایی که در این عصر بر پوست آهو و به خط کوفی نوشته و تذهیب شده‌اند از مهم‌ترین آثار این دوره به شمار می‌روند. تزئینات گچبری و نقاشی روی گچ از دیگر هنرهایی هستند که در دوره صدر اسلام متدوال شدند. 

آثار موجود در تالار صدراسلام

برخی از گنجینه‌هایی که در تالار صدراسلام می‌بینید، عبارتند از:

تالار سلجوقی

سلجوقیان در قرن پنجم هجری روی کار آمدند و از تجربه‌های فنی-هنری دوران‌های پیش از خود به ویژه آل بویه استفاده زیادی کردند. سفال‌گری و شیشه‌گری در شهرهایی مانند گرگان، ری، کاشان رونق یافت و شهر ری به عنوان برجسته‌ترین مرکز هنری سلجوقیان لقب گرفت. ساخت ظروف سفالی مینایی (نقاشی روی لعاب) با طرح‌های گوناگون در این دوره بسیار به چشم می‌خورد؛ بیشتر طرح‌های این ظروف از داستان‌های ایرانی گرفته شده و با مکتب نقاشی سلجوقی ارتباط زیادی دارند. اشیای فلزی به روش نقره‌کوب، طلاکوب، مشبک‌کاری، ابزار و وسایل مرتبط با دانش ستاره‌شناسی مانند اسطرلاب‌ها و کره برنجی، قرآن‌های بسیار نفیس به ویژه به خط ابداعی «کوفی ایرانی» با تذهیب و ترصیع‌های بسیار زیبا، پارچه‌بافی به ویژه ابریشم‌بافی به شیوه "رنگ و نیم رنگ" و آجرکاری و گچ‌بری از جمله برترین هنرها و آثار این دوران بودند. 

 آثار موجود در تالار سلجوقیان

 برخی از گنجینه‌هایی که در تالار سلجوقیان می‌بینید، عبارتند از:

تالار ایلخانی 

ایلخانیان پس از حمله مغول‌ها بر ایران حاکم شدند. هنر فلزکاری به ویژه نقره‌کوبی و طلاکوبی اشیای مفرغی، سفال مینایی، کتاب سازی به ویژه کتاب‌های مصور، سفالینه‌های زرین فام و زراندود و ظروف سفالی "مشبک دوپوشه" از مهم‌ترین هنرهای این دوره است. نفیس‌ترین نسخه خطی این دوره اثری از ابواسحق ابراهیم بن محمد فارسی اصطخری معروف به «کرخی» ست؛ کتابی با نام مسالک و ممالک که از کتاب‌های مرجع در زمینه علم جغرافیا محسوب می‌شد و در فهرست حافظه جهانی نیز به ثبت رسیده است. 

همچنین محراب‌های گچ‌بری و کاشی‌کاری شده به عنوان عالی‌ترین آثار این دوره شناخته می‌شود. محراب گچ‌بری‌شده مسجد جامع اشترجان اصفهان و محراب زرین فام قم معروف به "در بهشت" از معروف‌ترین این محراب‌ها هستند. 

آثار موجود در تالار ایلخانی

 برخی از گنجینه‌هایی که در تالار ایلخانی می‌بینید، عبارتند از:

طبقه اول موزه

در طبقه اول تالارهای قرآن، تیموری، صفویه، افشار، زند و قاجار وجود دارد.  

تالار تیموری

سلسله تیموری در اواخر قرن هشتم و اوایل قرن نهم تاسیس شد. شهر سمرقند، پایتخت این سلسله از بزرگ‌ترین مراکز تجمع هنرمندان آن دوران به حساب می‌آمد و تیمور، پادشاه مقتدر اکثر استادان شیشه‌گر ایرانی را برای خلق آثار هنری به این شهر فرستاد تا جایی که این شهر مرکز هنر شیشه‌گری شد. همچنین هنر کتاب‌سازی در این دوره به اوج شکوفایی خود رسید که شامل خوشنویسی، تذهیب، جلدسازی و کاغذسازی می‌شد. بهترین دستاورد هنری دوره تیموریان پیدایش مکتب نقاشی هرات است. بافت پارچه و قالی در شهرهای هرات، تبریز، کاشان و کرمان رونق بسیاری داشت و کاشی‌کاری معرق نیز محصول این دوره است. ساخت سفال با تکنیک نقاشی زیر لعاب و ظروف یک‌رنگ و همچنین سفال آبی و سفید با نقش مایه‌های ایرانی و چینی هم در این زمان بسیار متدوال بود. 

آثار موجود در تالار تیموری

 برخی از گنجینه‌هایی که در تالار تیموری می‌بینید، عبارتند از:

تالار صفوی 

دوران صفوی اوج شکوفایی هنر اسلامی در ایران به شمار می‌رود. با آغاز این دوره مرکزیت هنری از هرات به تبریز، سپس به قزوین و در نهایت اصفهان انتقال پیدا کرد. در این دوران قرآن‌هایی بسیار نفیس با خط‌های نسخ و ثلث همراه با تذهیب‌های عالی نوشته و نسخه‌های علمی و ادبی کتاب‌های مختلف نیز با خوشنویسی و نقاشی به شیوه‌های شیراز، هرات و اصفهان تزئین شد. نقاشی‌های رنگ و روغن و خوشنویسی روی پارچه از دیگر هنرهای این زمان به شمار می‌رود. آثار به دست آمده از صنعت و هنر قالی بافی با طرح‌های گلدانی، باغی، کتیبه‌ای، محرابی و لچک ترنج بخش دیگری از آثار موزه را شامل می‌شوند. کاشی‌کاری با کاشی‌های هفت رنگ هم از دیگر هنرهای برجسته این دوره است. 

آثار موجود در تالار صفوی

برخی از گنجینه‌هایی که در تالار صفوی می‌بینید، عبارتند از:

تالار قاجار 

بعد از دوران صفویه، شکوفایی هنری که در این دوره ایجاد شده بود در شیراز و در زمان کریم خان زند در مقیاسی کوچک تر ادامه پیدا کرد. برخی هنرها مانند قالی بافی رشد یافت و مخمل بافی، ترمه بافی و قلم کارسازی رواج داشت. از ظرافت این هنرها در دوران قاجار کاسته شد؛ اما برخی هنرهای دیگر مانند خاتم‌کاری، آینه‌کاری روی چوب و فولادهای طلاکوب زیبا و نقره‌های میناکاری شده رونق پیدا کرد. نقاشی‌های دوران قاجار بیشتر تقلیدی از نقاشی‌های دوره‌های قبل و نقاشی‌های کلاسیک اروپایی بود و اغلب روی قلمدان‌ها، قاب آینه و دیوارنگاره‌ها انجام می‌شد. البته نقاشی‌های قهوه‌خانه‌ای با تصاویری از شاهنامه به ویژه صحنه نبرد رستم و سهراب در این زمان به اوج زیبایی خود رسید. خوشنویسی با خط شکسته نستعلیق نیز در دوره قاجار شکوفا شد. 

آثار موجود در تالار قاجار

 برخی از گنجینه‌هایی که در تالار قاجار می‌بینید، عبارتند از:

تالار قرآن 

در فرهنگ اسلامی، قرآن کریم اساس تمام فعالیت‌های مسلمانان محسوب می‌شود. به همین دلیل فضای زیر گنبد مرکزی طبقه اول موزه به آثاری از قرآن کریم اختصاص داده شده است. قدمت برخی از این قرآن‌ها به قرن‌های ابتدایی اسلام باز می‌گردد که روی پوست آهو نوشته می‌شدند. قرآن‌های این تالار با خطوط مختلفی نظیر خط‌های کوفی، نسخ، ریحان، محقق، ثلث و غبار به نگارش درآمده‌اند. 

در مرکز این تالار می‌توانید صفحه‌ای از قرآنی بزرگ و نفیس به قلم "بایسنقر میرزا" را ببینید که نادرشاه آن را در جنگ‌هایش برای محافظت از لشکر حمل می‌کرد.

امکانات 

• راهنمایان موزه
• محل برگزاری نمایشگاه‌های موقت
• تالار سخنرانی

اطلاعات بازدید

بهای بلیت

 بازدیدکنندگان ایرانی 10000 تومان 

 بازدیدکنندگان غیر ایرانی 100000 تومان 

بلیت نیم بها 

دانش‌آموزان و دانشجویان به صورت گروهی به همراه مربیان و سرپرستان 

بازنشستگان به اتفاق یک نفر از اعضا خانواده و با ارایه کارت شناسایی توسط فرد بارنشسته 

افراد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی، سازمان بهزیستی، خانواده محترم شهدا، آزادگان، جانبازان و بسیجیان با ارائه کارت شناسایی توسط دارنده کارت 

بلیت رایگان 

دارندگان کارت راهنمای گردشگری صادره از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری

دارندگان کارت عضویت آیکوم

کودکان زیر 7 سال 

توجه 

استفاده از بازدیدهای رایگان و نیم بها شامل روزهای تعطیل رسمی، نوروز (از تاریخ 25 اسفند ماه)، پنج شنبه و جمعه هر هفته نمی‌شود. 

برای انجام بازدیدهای گروهی می‌توانید از این لینک استفاده کرده و در وبسایت موزه ملی ایران ثبت نام کنید. 

مقررات بازدید از موزه 

موزه ملی ایران برای بازدید مقرراتی دارد که در این قسمت فهرستی از این مقررات را مرور می‌کنیم. 

1- قبل از حضور در سالن موزه، تلفن همرا‌ه‌تان را به حالت سکوت درآورید. در مسیر بازدید نیز با تلفن همراه صحبت نکنید. 

2- از ورود کیف و وسایل غیرضروری‌تان به داخل سالن موزه جلوگیری می‌شود. کیف و وسایل‌تان را باید پیش از حضور در موزه به قسمت مربوطه تحویل دهید. 

3- عکاسی در موزه تنها بدون فلاش آزاد است. 

4- آداب بازدید از موزه را به کودکان‌تان آموزش دهید تا با رعایت نظم، سکوت و آرامش، مزاحم دیگر بازدیدکنندگان نشوند. 

5- از ویترین‌های نمایش آثار و اشیای باستانی فاصله خود را حفظ کنید و به آثار دست نزنید. 

6- اطلاعات مورد نیاز خود را تنها از کارشناس‌های موزه که با کارت شناسایی مشخص هستند بپرسید. پرسنل حفاظت نیز با پوشش مخصوص به شما خدمت رسانی می‌کنند. هرگز از افراد ناآشنا به موزه و قوانین بازدید اطلاعات نگیرید.  

7- در صورت بروز هر گونه مشکل و مشاهده موارد امنیتی به سرعت به واحد حفاظت و امنیت موزه اطلاع رسانی کنید.

8- دویدن و سر خوردن در محوطه موزه ممنوع است. 

9- قرار دادن کودکان روی شانه در طول بازدید، بر خلاف مقررات بازدید از موزه است. 

10- برای رسیدگی و انجام مراقبت‌های ویژه نوزادان از جمله شیردادن، تعویض پوشک، ... از فضای مخصوص در جنب سرویس بهداشتی استفاده کنید. 

11- از تجمع در مسیرهای بازدید، مسدودکردن راه دیگران، خوابیدن روی نیمکت‌ها و خم شدن روی آثار خودداری کنید.

12- هرگونه تبلیغات هنری، تجاری، سیاسی و ... در محیط موزه ممنوع است. 

13- توزیع و نصب هر گونه اقلام تبلیغاتی بدون هماهنگی با موزه ملی ایران ممنوع است.

14- در صورت بروز آتش سوزی و به صدا درآمدن آژیر خطر، بازدیدکنندگان باید با حفظ آرامش و در اسرع وقت ساختمان را ترک کنند. 

15- در مواقع ضروری و به تشخیص مسئولان، اقدام‌های فوری مثل بسته شدن موزه و بازرسی در زمان خروج از موزه انجام می‌شود. 

16- بازدیدکنندگانی که قوانین موزه را رعایت نکنند توسط نیروهای حفاظت موزه به بیرون راهنمایی و در صورت نیاز اقدامات قانونی در مورد آنها انجام می شود. 

17- هر گونه برخورد فیزیکی یا توهین به کارمندان و ماموران دولت در حین انجام وظیفه مشمول ماده 609 قانون مجازات اسلامی می شود. 

18- ورود به فضای سبز موزه و چیدن گل ممنوع است. 

19- ورود موارد زیر به داخل موزه ها ممنوع است: 

• انواع سلاح های گرم (نظامی-شکاری)، سلاح سرد، هرگونه وسایل تیز و برنده، مواد قابل اشتعال 
• حیوانات اهلی و غیراهلی 
• خوردنی و آشامیدنی
• اسباب بازی و هرگونه وسایل سرگرمی کودکان 
• سایر موارد بر حسب تشخیص گروه حفاظت مستقر در موزه

20- قوانین عکس برداری: 

• استفاده از دوربین حرفه ای، فلاش، سه پایه و مونوپاد مجاز نیست. 
• استفاده از فلاش باعث آسیب دیدن آثار و برهم زدن تمرکز سایر بازدیدکنندگان می شود. 
• عکاسی از تجهیزات ایمنی، فنی، امنیتی و حفاظتی در کلیه فضاهای موزه ملی ایران به هر نحوی ممنوع است. 
• عکاسی حرفه ای، فیلم برداری، ضبط برنامه های رادیویی یا تلویزیونی، همگی به کسب مجوز از رییس موزه ملی دارد. 
• تصویربرداری (عکاسی و فیلم برداری) و ضبط صدای کارکنان و بازدیدکنندگان موزه نیاز به کسب مجوز از رییس موزه و کسب رضایت از افراد دارد. 

پروتکل ویژه بازدید از موزه در زمان بحران کرونا 

این پروتکل که توسط مجموعه موزه ملی ایران تهیه شده است، به طور متناوب به‌روز می‌شود و شما پیش از بازدید از موزه نیاز دارید تا این بخش را به طور کامل مطالعه کنید: 

1- بلیت موزه را می‌توانید از طریق وبسایت تفریحاتی یا اپلیکیشن تاپ تهیه و نوبت بازدید خود را از پیش تایید کنید. اگر می‌خواهید بلیت‌تان را به صورت حضوری بخرید باید ماسک و دستکش داشته باشید. تهیه بلیت همچنین به صورت نقدی امکان پذیر نیست. 

2- بلیت‌های خریداری‌شده نوبت مشخص دارند و ترتیب بازدید از موزه بر اساس این نوبت‌ها تعیین می‌شود. هیچ تاخیر یا تعجیلی در مورد زمان حضور در موزه پذیرفتنی نیست. 

3- از تمامی افرادی که وارد موزه می‌شوند سنجش درجه حرارت بدون تماس گرفته می‌شود. اگر درجه حرارت بدن شما بالاتر از 37.5 باشد یا علائم سرفه و آبریزش بینی داشته باشید امکان ورود به موزه را ندارید. همچنین بازدیدکنندگان باید ماسک و دستکش خود را در حضور مسئول موزه تعویض کنند. 

4- اگر مقررات این پروتکل را رعایت نکنید از حضور شما در موزه جلوگیری می‌شود. 

5- ظرفیت بخش امانات محدود است به همین دلیل سعی کنید وسایل اضافه همراه نبرید. 

6- تمام بازدیدکنندگان باید روکش کفش بپوشند تا آلودگی‌های سطح خیابان داخل موزه نشود. 

7- پس از بازدید از موزه و خروج از آن، روکش پلاستیکی و در صورت تمایل دستکش و ماسک یک باز مصرف خود را باید در سطل مخصوص بیندازید. 

8- برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی به آثار موزه امکان وورد مواد ضدعفونی کننده به داخل را ندارید. 

9- در داخل موزه باید بازدیدتان را با رعایت فاصله فیزیکی دو متری با دیگران انجام دهید. همچنین در زمان حضور در موزه باید در حدود 50 سانت با ویترین اشیا فاصله داشته باشید که این موضوع باعث می‌شود نتوانید به همه آثار یا اطلاعات مربوط به آنها دسترسی پیدا کنید. 

10- مسیر بازدید از موزه یک طرفه طراحی شده است و امکان بازگشت در مسیر به هیچ وجه وجود ندارد. 

11- گروه‌های بیش از 6 نفر امکان بازدید از موزه را ندارند. همچنین تا اطلاع ثانوی از ورود کودکان زیر 6 سال به داخل موزه خودداری می‌شود. 

12- برای جلوگیری از کاهش ارتباط‌های رودررو، راهنمایان موزه نمی‌توانند در تمام مسیر پاسخگوی‌تان باشند و صرفا پرسش‌های موردی شما را پاسخ خواهند داد. 

13- برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا، بروشوری در اختیار بازدیدکنندگان قرار نمی‌گیرد. 

14- فروشگاه موزه باز است اما امکان خرید با پول نقد وجود ندارد. همچنین کافه و رستوران موزه تا اطلاع ثانوی بسته خواهد بود. 

15- برای اطلاع از آخرین تصمیم‌ها در مورد شرایط بازدید از این جاذبه، می‌توانید به وبسایت موزه ملی ایران مراجعه کنید. 

جدول نوبت بازدیدها 

حمل و نقل عمومی

مترو: متروی حسن آباد نزدیک‌ترین ایستگاه مترو تهران به خیابان سی تیر و موزه ملی ایران است. سوار خط 2 (فرهنگسرا-صادقیه) شده و در ایستگاه حسن آباد از مترو پیاده شوید. از این ایستگاه به سمت خیابان امام خمینی و سی تیر (سمت راست ایستگاه) حرکت کنید. البته از ایستگاه متروی میدان امام خمینی نیز می‌توانید به اینجا برسید. 

اتوبوس: در مقابل موزه ملی ایران پارک معروف شهر دیده می‌شود که یکی از پایانه‌های شهری اتوبوسرانی در آن قرار دارد. شما با استفاده از خط‌های مختلف اتوبوسرانی به سمت پایانه پارک شهر می‌توانید خود را به موزه برسانید. 

تاکسی: از بسیاری از نقاط شهر تهران به سمت میدان امام خمینی، حسن آباد، پانزده خرداد و پارک شهر تاکسی وجود دارد. 

تاکسی های آنلاین: تاکسی‌های مختلف آنلاین نیز به راحتی شما را از هر نقطه‌ای می‌توانند به خیابان سی تیر و موزه ملی برسانند. 

سخن آخر 

امروز به همراه شما سری به یکی از مهم‌ترین موزه‌های ایران زدیم و با تاریخ و سرگذشت ایران زمین بیشتر آشنا شدیم. 

نظر شما در مورد بازدید از این موزه چیست؟ از دیدگاه شما جای چه امکاناتی در این موزه خالی ست؟

دیدگاه‌ها، انتقادها، پیشنهادها و تجربه‌های‌تان در مورد بازدید از موزه دوران اسلامی را با ما در میان بگذارید. منتظرتان هستیم...